พระราชปุจฉาวิสัชนาธรรม ระหว่างพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกับ สมเด็จพระญาณสังวรฯ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :หนังสือสอนพระพุทธศาสนายากเกินไปแก่สมองเด็ก  ให้เด็กเล็กๆ จำประวัติมากเกินไป
สมเด็จพระญาณสังวรฯ :กระทรวงศึกษาธิการเป็นผู้จัดหลักสูตร

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :อย่างสอนอริยสัจแก่เด็กเล็กๆ เหมือนจะให้เด็กเป็นพระอรหันต์ จะทำให้เด็กเข้าใจได้อย่างไร  น่าจะสอนบทธรรมง่ายๆ ที่เป็นประโยชน์ในการอบรมเด็กด้วย เช่น ความเพียร  และน่าจะจัดเป็นหลักสูตรสูงขึ้นไปโดยลำดับ แทรกพุทธประวัติ นิทานชาดก บทสอนศาสนาคฤหัสถ์ได้ มีจัดไว้ทำนองนี้  น่าจะทำแจกหรือมีจำหน่ายถูกๆ  ของกระทรวงก็ปล่อยเป็นส่วนของกระทรวง

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :จะนำกระแสพระราชดำรินี้ไปจัดทำ  แต่การเขียนเรื่องให้เด็กอ่านนั้น เขียนแล้วคิดว่าง่าย เด็กเข้าใจ  ครั้นไปลองสอนกับเด็ก คือให้เด็กอ่าน เด็กก็ไม่เข้าใจ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :ถ้าประสงค์จะทดสอบก็ได้  เขียนส่งไปให้ทูลกระหม่อม เจ้าฟ้าหญิงอุบลรัตน์ฯ อ่าน พระชนม์พรรษา  ถ้าจะทดสอบอายุน้อยกว่านั้นก็ได้ พระชนม์พรรษา

การปฏิบัติพระองค์

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :การปฏิบัติพระองค์ให้เหมาะเป็นการยาก  ต้องทำสองอย่างพร้อมๆ กัน  อย่างหนึ่งต้องให้มีภาคภูมิ  อีกอย่างต้องให้สุภาพ มิให้เป็นหยิ่งหรือที่เรียกกันว่า “เบ่ง”  และในสมัยประชาธิปไตยก็ต้องให้เหมาะสม เข้ากันได้กับประชาชน

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :ตามที่ได้ฟัง ได้ยินแต่เสียงชื่นชมในพระบารมี

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :ต้องคอยสังเกตเป็นบทเรียนและแก้ไขเรื่อยมา  เมื่อคราวเสด็จฯ ภาคอีสาน  วันหนึ่งเหนื่อยมาก หน้าบึ้ง  กลับที่พักแล้วก็นึกขึ้นได้ว่า ราษฎรได้มีโอกาสเห็นเราเพียงครั้งเดียว ให้เขาเห็นหน้าบึ้งไม่ดี  ต่อจากนั้น ถึงจะเหนื่อยมากก็ต้องพยายามไม่ทำหน้าบึ้ง ต้องทำชื่นบาน

กำลังใจ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :เมื่อคราวเสด็จทางภาคใต้  วันหนึ่งไม่สบาย  แต่ถ้างดไม่ไปก็จะเสียหาย  ต้องไป  ครั้นไปแล้วกลับมาก็สบายดี  จะเป็นเพราะกำลังใจใช่ไหม ?

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :(ทูลรับ แล้วทูลว่า)  ฝึกบ่อยๆ กำลังใจจะมากยิ่งขึ้น

การทำสมาธิ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :ทำสมาธิอย่างไร ?

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :คือทำใจให้ตั้งมั่น แน่วแน่อยู่ในอารมณ์เดียว  จะทำอะไรทุกๆ อย่าง ต้องมีใจเป็นสมาธิ  ในทางปฏิบัติจึงต้องใช้สมาธิทั้งนั้น  แต่มักมีคนเข้าใจว่า ทำสมาธิต้องนั่งหลับตา

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :นั่งทำพิธี ทรงรู้สึกว่า เวลาปฏิบัติราชกิจต้องทรงสำรวมพระราชหฤทัย  เช่น  คราวพระราชทานกระบี่นักเรียนนายร้อย  เพียงหยิบให้ ถ้าไม่สำรวมใจมีผิด  สำรวมใจอยู่ก็ทำไม่ผิด

นิมิตในสมาธิ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :ทำสมาธิ มองเห็นภาพต่างๆ เป็นจริงหรือ ?

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :โดยมากไม่จริง ... ภาพที่เห็นมักเป็นนิมิต คือ ภาพที่เกิดจากสัญญา หรือที่เรียกว่า “ภาพอุปาทาน” คือ ได้เคยคิดเคยเห็นมาแล้วเก็บไว้ในใจ ครั้นทำสมาธิ ใจแน่วแน่ สิ่งที่เก็บไว้ในใจนั้นก็ปรากฏขึ้นมา  เหมือนอย่างที่เห็นนรก เห็นสวรรค์ เห็นเทวดา  ถามว่า เทวดารูปร่างอย่างไร  ตามคำตอบก็คล้ายกับเทวดาที่ผนังโบสถ์  แต่ที่เป็นจริงก็มี  เป็นพวกทิพยจักษุมีน้อย

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :เหมือนอย่างดูของหาย มองเห็น มีพระดูได้

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :ถ้ามองเห็น ถูกต้องกับเรื่องที่เกิดขึ้น ก็ต้องรับว่าเป็นจริง เพราะมีข้อพิสูจน์

 

อิทธิ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :“หายตัว” เป็นจริง หรือเป็นการสะกดจิตไม่ให้เห็น ?

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :อาจเป็นการสะกดจิต  แต่การล่องหนทะลุกำแพงออกไป ถ้าเป็นจริงก็จะต้องทำตัวอย่างไรให้เล็ดลอดออกไปได้

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :มีในพระพุทธศาสนาหรือเปล่า ?

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :มีแสดงไว้ แต่ไม่ใช่พระพุทธศาสนาโดยตรง  มีแสดงไว้ก่อนในตำรับทางพราหมณ์

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :แต่มีแสดงไว้ในพระพุทธศาสนาด้วย

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :(ทูลรับพระราชดำรัส)

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :อยู่ในที่นี้แล้วสะกดจิตคนที่อยู่ในที่อื่นได้ไหม ?

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :เคยพบแต่ที่แสดงไว้ว่าอยู่ในที่เดียวกัน

พระเครื่อง
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :พระเครื่องคุ้มกันได้จริงไหม... คุ้มกันได้เพราะใจเชื่อมั่นว่ามีพระเครื่องอยู่กับตัวหรืออย่างไร ?

สมเด็จพระญาณสังวรฯ:เป็นเครื่องทำให้ใจเชื่อมั่น

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :ถ้าใจเชื่อมั่นแล้วก็ไม่จำเป็นหรือ ?

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :ไม่จำเป็น  แต่ก็มีเชื่อกันว่า พระเครื่องให้อยู่คงจริงก็มี  คือ  ผู้ที่มีอยู่จะเชื่อหรือไม่เชื่อก็ตาม หรือมิได้คำนึงถึง แต่พระเครื่องก็คงคุ้มกันผู้ที่ไม่เชื่อก็มี

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :ก็เชื่อ  มีคนให้ รับมาไว้ที่พระองค์ เขาก็ยินดี  แต่วันนี้ไม่ได้ติดมา

เวลาเสด็จกลับ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว :จะกลับ

สมเด็จพระญาณสังวรฯ :จะถวายอดิเรกก่อน

จากหนังสือเรื่อง มหาบพิตร ในหลวงทรงถาม พระอรหันต์ตอบ โดยคุณวีระวัฒน์ ชลสวัสดิ์:เรียบเรียง