พระราชประเพณีคืนผลัดแผ่นดิน !! "ธรรมเนียมทหารล้อมวัง" ในคืนสวรรคตของพระเจ้าแผ่นดิน เหตุการณ์ที่ถูกบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ไทย !!

           ธรรมเนียมทหารล้อมวัง หรือล้อมพระบรมหาราชวังนี้เป็นธรรมเนียมราชประเพณีที่สืบทอดกันมาตั้งแต่ครั้งกรุงเก่า แต่การที่ทหารจะมาล้อมพระราชวังนี้เห็นจะต้องเป็นเรื่องใหญ่พอสมควร เช่น เป็นการรักษาป้อมกำแพงพระราชวังเมื่อกำแพงหรือประตูวังมีการซ่อมแซมครั้งใหญ่ และที่สำคัญคือ “ถวายความปลอดภัยแก่องค์รัชทายาทในช่วงเวลาผลัดแผ่นดิน” ดังที่จะขออธิบายในกรณีหลังดังนี้ ในสมัยกรุงศรีอยุธยานั้น เมื่อพระเจ้าอยู่หัวมีพระอาการประชวรหนักใกล้จะสวรรคต พระราชวงศ์ผู้ใหญ่หรือเจ้าพระยากลาโหมจะต้องทำหน้าที่ในการสั่งการเจ้ากรมทหาร เพื่อนำกำลังไปปิดล้อมกำแพงวังอันเป็นที่ประทับของ องค์พระมหาอุปราช,องค์พระยุพราช,หรือองค์รัชทายาท เนื่องจากมีความเสี่ยงต่อการถูกลอบปลงพระชนม์จากขบฏ หรือผู้ที่ไม่เห็นด้วยในการสืบราชบัลลังก์ ณ ขณะนั้น

ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์เองก็ปรากฏธรรมเนียมทหารล้อมวังในคืนผลัดแผ่นดินเช่นกัน ดังที่มีการบันทึกถึง2ครั้ง คือ

ครั้งที่1 ตรงกับวันที่ 29 กันยายน 2411 ขณะนั้นพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงพระประชวรหนักจวนจะสวรรคต ณ พระที่นั่งภานุมาศจำรูญในพระบรมหาราชวัง ด้านเจ้าฟ้าชายจุฬาลงกรณ์ผู้เป็นพระราชโอรสเจ้าฟ้าชายใหญ่ประทับอยู่ที่พระตำหนักสวนกุหลาบ ซึ่งขณะนั้นพระองค์ก็ทรงพระประชวรหนักเช่นเดียวกัน เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ สมุหพระกลาโหมจึงเร่งประชุมขุนนาง และข้าราชการทั้งปวง จึงมีมติเห็นว่า พระเจ้าอยู่หัว และพระราชโอรสเจ้าฟ้าชายใหญ่ประชวรหนักกันทั้งคู่ อาจมีผู้ใดคิดแย่งชิงพระราชบัลลังก์ได้ เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์จึงจัดตั้งกองทหารล้อมวงรักษาพระบรมมหาราชวังอย่างเข้มแข็ง และส่งทหารอีกกองหนึ่งไปล้อมรักษาถวายความปลอดภัยรอบๆพระตำหนักสวนกุหลาบด้วย

ครั้งที่ 2 ตรงกับวันที่ 23 ตุลาคม 2453 เป็นวันที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงพระประชวรหนัก อยู่บนพระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต ซึ่งในขณะนั้นเจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ ผู้เป็นองค์รัชทายาท ได้เฝ้าดูพระอาการอยู่บนพระที่นั่งด้วย พระองค์เจ้าชายจิรประวัติวรเดช ซึ่งเป็นผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการ จึงเข้าเฝ้าเจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ เพื่อขอพระอนุญาตนำกองกำลังทหารเข้าล้อมพระราชวังดุสิตเพื่อเป็นการถวายความปลอดภัยแก่องค์รัชทายาทให้ถูกต้องตามแบบธรรมเนียมโบราณ....ด้านเจ้าฟ้ามหาวชิราวุธจึงมีพระดำรัสกลับไปว่า "ทำเถิดเห็นจะเป็นธรรมเนียม"

 

ที่มาจาก : เพจ คลังประวัติศาสตร์ไทย

  อ้างอิง : หนังสือปิยมหาราชจอมกษัตริย์,ประวัติต้นรัชกาลที่6