ตามรอยประวัติศาสตร์ พิสูจน์ตำนาน“เทวรูปพระแม่ย่า” สิ่งเคารพสูงสุดของชาวเมืองสุโขทัย“ยิ่งใหญ่-ศักดิ์สิทธิ์”ตั้งแต่สมัยโบราณถึงปัจจุบัน (คลิป)

วันที่ 19 ก.ค. 2560 นายสุพจน์  นาครินทร์ นักประวัติศาสตร์ท้องถิ่น และมัคคุเทศก์เชี่ยวชาญมรดกโลก ได้นำผู้สื่อข่าวเดินทางเข้าชมถ้ำพร้อมพิสูจน์ตำนาน “เทวรูปพระแม่ย่า” สิ่งเคารพสูงสุดของชาวเมืองสุโขทัย ที่คงความศักดิ์สิทธิ์มาตั้งแต่สมัยโบราณจนถึงปัจจุบัน และได้มีการค้นพบครั้งแรกที่บริเวณเขาปากถ้ำแม่ย่า ต.นาเชิงคีรี อ.คีรีมาศ จ.สุโขทัย

นายสุพจน์  นาครินทร์ นักประวัติศาสตร์ท้องถิ่น เปิดเผยว่า การสืบค้นหา “เทวรูปพระแม่ย่า” เริ่มขึ้นหลังจากมีการค้นพบศิลาจารึกหลักที่ 1 ของพ่อขุนรามคำแหงมหาราช โดยสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ามงกุฎฯ (ร.4) ขณะทรงผนวชและได้จาริกธุดงค์มาที่เมืองสุโขทัยเก่า เมื่อปี พ.ศ. 2376 แล้วได้มีการอ่านแปลข้อความในด้านที่ 3 บรรทัดที่ 3-9 ความว่า “เบื้องหัวนอนเมืองสุโขทัยนี้ มีกุฎี พิหาร ปู่ครูอยู่ มีสรีดภงส์ มีป่าพร้าว ป่าลาง ป่าม่วง ป่าขาม มีน้ำโคก มีพระขพุง ผีเทพยดาในเขาอันนั้นเป็นใหญ่กว่าทุกผีในเมืองนี้ ขุนผู้ใดถือเมืองสุโขไทนี้แล้ ไหว้ดีพลีถูก เมืองนี้เที่ยง เมืองนี้ดี ผิไหว้บ่ดี พลีบ่ถูก ผีในเขาอั้นบ่คุ้มบ่เกรง เมืองนี้หาย...” โดยข้อความที่แสดงถึงสิ่งเคารพอันสูงส่งเหนือกว่าสิ่งใด คือ “พระขพุง” อันเป็นผีเทพยดาในภูเขาที่มีอิทธิพลอย่างสูงต่อการดำรงอยู่ของเมืองสุโขทัย ซึ่งต่อมาได้รับความสนใจค้นหาสิ่งอ้างถึงตามคำในจารึก โดย “กรมพระยาดำรงราชานุภาพ” ในคราวเสด็จฯตรวจมณฑลฝ่ายเหนือ เมื่อปี พ.ศ. 2457 ได้ทรงปรารภให้เจ้าเมืองสุโขทัยค้นหารูปเคารพอันอาจจะเป็นรูปของ “พระขพุง” ดังกล่าว ต่อมาพระยารามราชภักดี (ใหญ่ ศรลัมภ์) เจ้าเมืองสมัยนั้นได้ร่วมกับชาวบ้านออกสืบค้น จนพบว่าที่เพิงผาบนเนินเขาเตี้ยๆ ข้างลำธารบริเวณบ้านโว้งบ่อ (ถ้ำแม่ย่าในปัจจุบัน) มีรูปเคารพศิลา ซึ่งพรานป่าและชาวบ้านให้ความเคารพเป็นอย่างมาก เวลาจะเข้าไปเก็บหาของป่าจะต้องหาดอกไม้มากราบขอจากรูปเคารพนี้ทุกครั้ง ความศักดิ์สิทธิ์ถึงขนาดว่าพอกราบขอแล้ว ก็มีหมูป่าวิ่งสะดุดก้อนหินหกล้มกลิ้งมาให้จับกันได้ง่ายๆ แต่หากใครไม่เคารพ ไม่บอกไม่กล่าว การเข้าป่าคราวนั้นก็จะไม่ได้เห็นแม้แต่กระรอก กระแต

นายสุพจน์ กล่าวต่อว่า หลังจากได้ค้นพบก็มีการอัญเชิญรูปเคารพนี้ไปเก็บรักษาไว้ ณ ที่ทำการจังหวัดสวรรคโลก เป็นเวลานาน 15 ปีเศษ กระทั่งมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง จึงได้มีการเคลื่อนย้ายรูปเคารพมาเก็บรักษาไว้ที่ศาลากลางจังหวัดสุโขทัย ก่อนมีการสร้างศาลประดิษฐานถาวรเมื่อปี พ.ศ. 2503 โดยนายเชื่อม  ศิริสนธิ ผู้ว่าราชการจังหวัดสุโขทัย จนถึงปี พ.ศ. 2537 นายเกียรติพันธ์  น้อยมณี ผู้ว่าราชการจังหวัดสุโขทัย เห็นว่าศาลพระแม่ย่าหลังเก่าชำรุดทรุดโทรม จึงได้มีการทุบทิ้งและสร้างใหม่อย่างสวยงาม แล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2541 จนถึงปัจจุบัน

สำหรับรูปเคารพศิลา (พระแม่ย่า) ที่มีการค้นพบ เป็นองค์เทวรูปสลักด้วยหินชนวน เป็นรูปสตรีวัยสาว มีเครื่องประดับอย่างสตรีโบราณผู้สูงศักดิ์ ประทับยืนตรง นุ่งผ้าปล่อยชายไหว เป็นเชิงชั้นทั้งสองข้างแบบศิลปะการนุ่งผ้าสตรีสมัยสุโขทัย ไม่สวมเสื้อหรือสไบ เปลือยส่วนบนทั้งหมด เห็นพระถันทั้งสองเต้า ใส่กำไลแขน กำไลข้อมือ และกำไลข้อเท้าทั้งสองข้าง มีพระพักตร์รูปไข่ คางมน พระโอษฐ์แย้มยิ้มน้อยๆ สวมมงกุฎแบบชฎาทรงสูง ที่พระบาทสวมรองพระบาทปลายงอน วัดจากพระบาทถึงยอดมงกุฎ สูง 49 นิ้ว ศิลาจำหลักเป็นศิลาแท่งเดียวกันตลอดไม่มีรอยต่อ โดยชาวสุโขทัยเชื่อว่า “พระแม่ย่า” คือ “พระนางเสือง” พระราชมารดาของพ่อขุนรามคำแหงมหาราช สมัยนั้นไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินเรียกพระมหากษัตริย์ว่าพ่อเมือง จึงเรียกพระราชมารดาของพ่อเมือง ว่า “แม่ย่า” ซึ่งยังคงเป็นที่เคารพสักการะมาจนถึงปัจจุบัน ประชาชนคนใดเดือดร้อนก็พากันมากราบไหว้ขอพร ทั้งคนมีลูกยาก เจอทุกข์ภัยไข้เจ็บ หรือขอให้ประสบความสำเร็จในหน้าที่การงาน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องใดๆ ก็ล้วนสมความปรารถนาได้ทั้งสิ้น

ภาพ/ข่าว  ภูเบศวร์  ฝ้ายเทศ  ผู้สื่อข่าวภูมิภาค  สำนักข่าวทีนิวส์  จ.สุโขทัย  (ขอบคุณภาพเก่าจากเจ้าของภาพ)