เปิดตำนานปาฎิหาริย์ “ประเพณีการก่อเจดีย์ทราย” มหากศุลบุญใหญ่ ที่เกิดขึ้นในวันสงกรานต์ทุกๆปี และเหตุผลใดถึงต้องมีประเพณีและมีที่มาอย่างไร

สำหรับประเพณีหนึ่ง ที่เป็นที่รู้จักกันเป็นอย่างดี และหลายๆ คนอาจจะเคยเห็นกันอยู่บ่อยครั้งในโอกาสพิเศษ สำคัญต่างๆ เช่น วันสงกรานต์ ก็คือ “ประเพณีการก่อเจดีย์ทราย” นั่นเองครับ ซึ่งประเพณีนี้ นิยมทำกันในทุกภาคของประเทศไทย ในวันสำคัญๆ ต่างกัน โดยเจะเน้นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา หรือวันสำคัญที่ยิ่งใหญ่ เช่นวันสงกรานต์ หรือปีใหม่ไทยนั่นเอง

โดยประวัติของประเพณีการก่อกองทราย นั้นย้อนไปได้ถึงสมัยพุทธกาล โดยครั้งนั้น พระเจ้าปเสนทิโกศล แห่งแคว้นโกศล ได้อัญเชิญพระพุทธองค์ ให้เสด็จไปประทับ เพื่อแสดงพระธรรมเทศนา ครั้นเมื่อพระมหาบุรุษ ทรงเสด็จไปยังแคว้นโกศล พร้อมพระสงฆ์สาวกจำนวนมาก  พระเจ้าปเสนทิโกศล ได้ทรงทอดพระเนตรเห็น จึงมีความศรัทธา จึงชักชวนให้เหล่าพุทธบริษัท ก่อกองทรายเป็นรูปเจดีย์กว่า 8 หมื่น 4 พันองค์ พร้อมประดับธงทิวเป็นพุทธบูชา

 

 

ภายหลังพระเจ้าปเสนทิโกศล ได้เข้าเฝ้าพระพุทธองค์ พร้อมทูลถามถึงอานิสงส์ของการก่อเจดีย์ทราย ซึ่งพระผู้มีพระภาคเจ้า ทรงตรัสว่า การก่อเจดีย์ทรายเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา แม้เพียงองค์เดียวนั้น จักมีอานิสงส์ ไม่ตกนรก เกิดเป็นมนุษย์จะเพียบพร้อมด้วยยศถาบรรดาศักดิ์ หากตายไปจะได้เกิดเป็นเทพยดานางฟ้า จากความเชื่อที่ว่านี้ ทำให้เกิดเป็นประเพณีการก่อเจดีย์ทราย วันสำคัญทางศาสนาต่างๆ ในภายหลัง

 

นอกจากเรื่องความเชื่อทางศาสนาแล้ว ยังเป็นกุศลโลบายในการเชื่อมความสัมพันธ์ และความสามัคคีแก่คนในชุมชน โดยจะมีความเชื่อเกี่ยวเนื่องกับเรื่องการขนทรายเข้าวัด ในสมัยก่อน ว่าการช่วยกันขนทรายเข้าวัดสำหรับการซ่อมแซม หรือก่อสร้างสิ่งก่อสร้างในวัดนั้นจะได้บุญกุศล ส่วนทรายที่เหลือจากการก่อสร้าง ก็จะนำมาก่อเป็นเจดีย์ทราย เพื่อเพิ่มอานิสงส์ ผลแห่งการทำบุญนั้นเอง

แต่เดิมนั้นการก่อเจดีย์ทราย จะนิยมทำกันในโอกาสสำคัญทางศาสนาต่างๆ แต่ต่อมาก็ได้ปรับเปลี่ยน โดยปัจจุบันจะมีการก่อเจดีย์ทรายในวันสงกรานต์(13-15 เมษายน ของทุกปี) ที่หมายถึงวันขึ้นปีใหม่ และวันแห่งการทำบุญมหากุศล โดยจะทำการก่อเจดีย์ทรายพร้อมกับการทำกิจกรรมทางศาสนาต่างๆ

 

ในวันสงกรานต์นั้น จะมีการขนทรายเข้ามาในวัด แต่เดิมนั้นเพื่อจุดประสงค์อื่น แต่ปัจจุบันนั้นเพื่อเป็นการใช้ก่อเจดีย์ทราย โดยพุทธศาสนิกชน จะเข้าวัดมาทำบุญ สรงน้ำพระ และมีการเล่นสาดน้ำ ตลอดจนการก่อเจดีย์ทรายประดับด้วยธงกระดาษหลากสีสันต่างๆ กันไป โดย จะมีการอธิษฐานเกี่ยวกับความเชื่อเรื่องอานิสงส์ ของการก่อเจดีย์ทราย ดังที่กล่าวไปแล้วในพุทธตำนาน

 

*** ปัจจุบันประเพณีการก่อเจดีย์ทรายนั้น เริ่มจะเลือนหายไปจากสังคมไทยบ้างแล้ว และถ้าไม่มีการอนุรักษ์เอาไว้ น่าจะหายไปในที่สุด