"ระฆัง" ที่มีเสียงที่ไพเราะที่สุดในโลก บัดนี้ได้ก้องกังวานขึ้นอีกครา เพื่อบันทึกวาระ "ในหลวงร. ๑๐" ทรงสถาปนาสมเด็จพระสังฆราชองค์ที่ ๒๐

น้อยครั้งที่จะได้ยินเสียงระฆังของวัดพระศรีรัตนศาสดาราม หรือ วัดพระแก้ว หากในพระราชพิธีสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก พระองค์ที่ 20 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ตามแบบแผนพระราชประเพณีจะได้ยินเสียงย่ำระฆังอีกครั้ง เป็นดังสัญญาณว่าการสถาปนาราชาแห่งสงฆ์พระองค์ใหม่ คือห้วงเวลาที่มีความหมายพิเศษ โดยมีการเจริญชัยมงคลคาถาและย่ำระฆังพร้อมกันของอารามทั่วพระราชอาณาจักร

หากเรื่องราวที่มาของระฆังยังไม่ชัดเจนว่าทรงโปรดให้หล่อขึ้นใหม่เพื่อประดิษฐานที่หอระฆังวัดพระแก้วเป็นการเฉพาะ หรือตามตำนานเล่าขานว่าทรงผาติกรรมหรือแลกเปลี่ยนมาจากวัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร
 

“ ทางหนึ่งกล่าวกันว่าเป็นระฆังที่ได้มาจากวัดระฆังโฆสิตาราม และเป็นระฆังที่มีเสียงไพเราะ งดงาม เสียงส่วนใหญ่ว่ากันเช่นนั้น แต่ก็มีผู้ใหญ่บางท่านมีข้อพิจารณาว่าอาจจะเป็นระฆังซึ่งหล่อขึ้นประมาณรัชกาลที่ 3” ศ.พิเศษ ธงทอง จันทรางศุ ผู้เชี่ยวชาญด้านพระราชพิธี กล่าว

มีเรื่องเล่าว่าระฆังใบสำคัญที่เล่าลือว่ามีเสียงดังกังวานไพเราะที่สุดของวัดพระแก้วนั้น นำไปจากวัดระฆังโฆสิตาราม และในคราวทำผาติกรรม หรือแลกเปลี่ยนระฆังกับวัด รัชกาลที่ 1 ทรงโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้สร้างระฆังขึ้นมาใหม่อีก 5 ใบ พระราชทานแทนมาให้กับวัด ปัจจุบันยังคงใช้สืบต่อมา ตีบอกเวลาการทำสังฆกรรมลงโบสถ์ของพระสงฆ์

รูปแบบเฉพาะของหอระฆัง วัดระฆังโฆสิตาราม สร้างแบบจตุรมุขเคียงกับพระปรางค์ที่รัชกาลที่ 1 มีพระราชศรัทธาสร้างพระราชทานร่วมกุศลกับสมเด็จเจ้าฟ้าหญิงกรมพระยาเทพสุดาวดี สมเด็จพระพี่นางพระองค์ใหญ่ ผ่านการบูรณะปฏิสังขรณ์มาแล้วหลายครั้ง ให้เป็นที่ประดิษฐานระฆังทั้ง 5 ใบ ตามประวัติวัดบันทึกว่าเป็นระฆังพระราชทานเปลี่ยนกับระฆังของวัดที่พบคราวบูรณะปฏิสังขรครั้งใหญ่ สมัยรัชกาลที่ 1 และเป็นที่มาของนามวัดพระราชทานแทนชื่อวัดบางหว้าใหญ่ ที่เรียกมาแต่เดิมเป็นวัดระฆังโฆสิตาราม

“ ระฆังนี่ แม้พระองค์จะเป็นพระมหากษัตริย์ ขอระฆังของวัดไป หลักของโบราณ ต้องมรการแลกเปลี่ยนกัน ไม่ใช่เอาของวัดไปโดยภาระการณ์ เพราะกลัวบาป เมื่อเป็นดังนี้เข้าใจว่าเป็นพระราชดำริในการหล่อระฆัง 5 ใบนี้ แล้วพระราชทานคืนมา” พระมหาปรีชา ปสันโน ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดระฆังโฆสิตาราม วรมหาวิหาร กล่าว

“ระฆังที่วัดพระแก้ว สมัยโบราณน่าจะมีการตีอยู่เรื่อยๆ แต่ภายหลังก็ตีน้อยลง จนกระทั่งตีน้อยที่สุด คือจะตีเฉพาะพระราชพิธีสถาปนาสมพระสังฆราช ในวาระอันเป็นมงคลยิ่ง” นายอภิวัฒน์ โควินทรานนท์ ผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปวัฒนธรรม เครือข่ายการท่องเที่ยวภาคประชาสังคม กล่าว

ไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่าระฆังของวัดพระแก้วสร้างขึ้นในสมัยใด หากหอระฆังเป็นการบูรณะใหม่ในสมัยรัชกาลที่ 4 ซึ่งวัดพระแก้วอันเป็นวัดในพระบรมมหาราชวัง แทบไม่มีการย่ำระฆังแม้มีพระราชพิธี 12 เดือน หากได้ยินเพียงวาระสำคัญเท่านั้น เช่นการแต่งตั้งประมุขทางธรรม

ทั้งนี้ เมื่อ เวลา 18.00 น. ของวันที่ 12 ก.พ.2560 ระฆัง ที่มีเสียงไพเราะที่สุดในโลก ได้ก้องกังวานอีกครั้งซึ่ง ระฆัง ใบนี้ตั้งอยู่ในหอระฆังทางด้านทิศใต้ของพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม หรือวัดพระแก้ว เสียงระฆัง จะดังขึ้นพร้อมๆ กับระฆังของทุกวัดทั่วไทย และวัดไทยในต่างประเทศ อันเนื่องมาจากวันนี้จะมีพระราชพิธีสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก องค์ที่ 20 ของกรุงรัตนโกสินทร์ซึ่งจะมีการย่ำระฆัง ถวายพระสุพรรณบัฎ 20 ครั้ง ตามลำดับขององค์สมเด็จพระสังฆราช"

 

เรียบเรียง Amity

ขอบคุณ Thaipbs