"อ.เจษฎา"ตอบแล้ว เสื้อเกราะกันกระสุน มีวันหมดอายุ จริงหรือ

 รศ. ดร. เจษฎา อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาฯ และนักสื่อสารวิทยาศาสตร์ ออกมาไขข้อสงสัย เสื้อเกราะกันกระสุน มีวันหมดอายุ จริงหรือ ? โดย  "อ.เจษฎา" เผยว่า คำถามหลังไมค์มาเมื่อกี้ กับข้อความที่ว่า "พึ่งรู้ว่าเสื้อเกราะมีหมดอายุด้วย ไม่ใช่ซื้อมาครั้งเดียว แล้วใช้ได้ตลอดไป" !?

ซึ่งนั่นก็ถูกต้องแล้วครับ วัสดุที่ใช้ทำเกราะกันกระสุนนั้น มีอยู่หลายอย่าง และแต่ละอย่าง ก็มีอายุการใช้งานต่างกัน ตามอัตราการเสื่อมสภาพของมัน ตลอดจนวิธีการจัดเก็บรักษาด้วย

"เสื้อเกราะกันกระสุน" นั้น ถูกออกแบบมาเพื่อดูดซับและกระจายพลังงานจากกระสุน เพื่อให้การป้องกันที่สำคัญสำหรับผู้สวมใส่ 
ประสิทธิภาพของเสื้อเกราะเหล่านี้ ขึ้นอยู่กับวัสดุที่ใช้ในการผลิต โดยทั่วไปจะได้แก่
- ไฟเบอร์เคฟลาร์/อารามิด: ไฟเบอร์สังเคราะห์ที่แข็งแรง ซึ่งถักทอเข้าด้วยกัน เพื่อสร้างผ้าที่สามารถหยุดกระสุนได้ เคฟลาร์ เป็นที่รู้จักดีในเรื่องความแข็งแรงและความทนทานสูง

- โพลีเอทิลีน โมเลกุลน้ำหนักสูงพิเศษ (UHMWPE): วัสดุนี้เป็นที่รู้จักในเรื่องน้ำหนักเบา และความต้านทานการขัดถู และแรงกระแทก

- แผ่นเหล็ก และเซรามิก: มักจะรวมอยู่ในเสื้อเกราะเพื่อให้การป้องกันเพิ่มเติมจากกระสุนที่มีความเร็วสูง "แผ่นเหล็ก" ทนทานแต่หนัก ในขณะที่ "แผ่นเซรามิก" เบากว่า แต่เสี่ยงต่อการแตกหักภายใต้ความเครียด
แต่ละวัสดุเหล่านี้ มีอายุการใช้งาน และอัตราการเสื่อมสภาพที่แตกต่างกัน ซึ่งสามารถได้รับ

• ผลกระทบจากปัจจัยภายนอกต่างๆ

อายุการใช้งานเฉลี่ยของเสื้อเกราะกันกระสุน อยู่ระหว่าง 5 ถึง 10 ปี ช่วงเวลานี้อาจแตกต่างกันได้ตามปัจจัยหลายประการ รวมถึงวัสดุที่ใช้ สภาพแวดล้อม และความถี่ในการสวมใส่

5 ปี: ผู้ผลิตส่วนใหญ่ แนะนำให้เปลี่ยนเกราะกันกระสุน ทุกๆ 5 ปี คำแนะนำนี้อิงจากการทดสอบและข้อมูลที่แสดงให้เห็นว่า วัสดุสามารถเสื่อมสภาพได้ตามเวลา โดยเฉพาะภายใต้สภาวะการใช้งานตามปกติ

10 ปี: วัสดุขั้นสูงบางประเภท เช่น โพลีเอธิลีนที่มีโมเลกุลสูงพิเศษ (UHMWPE) สามารถให้ช่วงอายุใช้งานใกล้เคียงกับ 10 ปี หากมีการบำรุงรักษาและเก็บรักษาอย่างเหมาะสม

• ปัจจัยที่ส่งผลต่ออายุการใช้งานของเสื้อเกราะ

การเข้าใจปัจจัยที่มีผลต่ออายุการใช้งานของเสื้อเกราะกันกระสุนเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการรักษาความสามารถในการป้องกันของมัน 
1. วัสดุ: ประเภทของวัสดุที่ใช้มีผลต่อความยาวนานของเสื้อเกราะอย่างมีนัยสำคัญ เสื้อเกราะที่ทำจากเส้นใยอารามิด เช่น "เคฟลาร์" จะเสื่อมสภาพช้ากว่า แต่สามารถสูญเสียประสิทธิภาพได้จากการสัมผัสกับแสง UV ความร้อน และความชื้น ในทางกลับกัน "วัสดุ UHMWPE" มีความต้านทานต่อปัจจัยแวดล้อมมากกว่า แต่ก็ยังต้องการการจัดการอย่างระมัดระวัง
2. การสึกหรอ: การใช้งานปกติสามารถนำไปสู่น้ำหนักที่เสียหาย เช่น การขาดหรือการแตก ซึ่งอาจทำให้เสื้อเกราะมี integrities อ่อนแอ เสื้อเกราะที่ใช้ทุกวัน มีความเป็นไปได้มากกว่าที่จะแสดงสัญญาณการสึกหรอ เร็วกว่าเสื้อที่ใช้ในบางครั้ง
3. สภาพการเก็บรักษา: การเก็บเสื้อเกราะในที่เย็นและแห้ง ห่างจากแสงแดดโดยตรงและความชื้น สามารถขยายอายุการใช้งานของมัน เสื้อเกราะที่สัมผัสกับอุณหภูมิหรือความชื้นที่สูง สามารถเสื่อมสภาพได้เร็วขึ้น
4. การบำรุงรักษา: การดูแลที่เหมาะสมเป็นสิ่งสำคัญ การทำความสะอาดการ์รีเยอร์ (ส่วนภายนอกของเสื้อเกราะ) อย่างสม่ำเสมอ และหลีกเลี่ยงการสัมผัสกับของเหลว สามารถช่วยรักษาความสามารถในการป้องกันของเสื้อเกราะ
5. ปัจจัยแวดล้อม: การสัมผัสกับบางสิ่ง เช่น น้ำเกลือ สารเคมี หรือการเสียดสีจากสภาพแวดล้อมที่ขรุขระ สามารถทำให้เส้นใยเสื่อมสภาพ และทำให้อายุการใช้งานของเสื้อเกราะสั้นลง

ความร้อนสูงอาจทำให้วัสดุ เช่น เคฟลาร์ เปราะได้ ขณะที่อุณหภูมิต่ำมากอาจทำให้ความยืดหยุ่นของ ไฟเบอร์ ลดลง ส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพของมันในระหว่างการใช้งาน
การสัมผัสน้ำ สามารถนำไปสู่การเติบโตของเชื้อราที่สามารถลดความแข็งแรงของไฟเบอร์ได้ แม้แต่เหงื่อ ก็สามารถส่งผลเสีย หากไม่ได้รับการจัดการอย่างเหมาะสม
การสัมผัสกับ UV กับแสงแดดเป็นเวลานาน สามารถทำให้ความสมบูรณ์ของไฟเบอร์เสื่อมสภาพ ส่งผลให้ความสามารถในการป้องกันลดลง

ผู้ผลิตเสื้อเกราะกันกระสุน มักจะให้แนวทางเกี่ยวกับอายุการใช้งานของมัน ตามการทดสอบที่เข้มงวดและมาตรฐานที่กำหนดโดยองค์กร เช่น สถาบันแห่งชาติว่าด้วยความยุติธรรม (NIJ)

 เพื่อให้แน่ใจว่า กำลังใช้เกราะที่เชื่อถือได้ ซึ่งได้รับการรับรองมาตรฐานความปลอดภัย ได้แก่
1. การเปลี่ยนทุก 5 ถึง 10 ปี: แม้ว่าเสื้อเกราะบางตัวอาจยังให้การป้องกันหลังจากอายุการใช้งานที่แนะนำ แต่ผู้ผลิตไม่สามารถรับประกันความมีประสิทธิภาพของมันนอกเหนือจากช่วงเวลานี้ได้ เนื่องจากปัจจัยที่ได้กล่าวถึงก่อนหน้านี้

2. การตรวจสอบเป็นประจำ: ผู้ใช้งานควรตรวจสอบเสื้อเกราะของตนเป็นประจำเพื่อหาสัญญาณของการสึกหรอ เช่น การขาดหรือการเปลี่ยนสี และควรเปลี่ยนหากพบความเสียหายใดๆ

 

• แนวทางปฏิบัติที่ดีที่สุดสำหรับการบำรุงรักษา เพื่อเพิ่มอายุการใช้งานของเสื้อเกราะกันกระสุน

ควรพิจารณาคำแนะนำในการบำรุงรักษาดังต่อไปนี้:
1. การทำความสะอาดเสื้อเกราะของคุณ
ถอดแผงบอลลิสติก: ก่อนการซัก ให้ถอดแผงบอลลิสติกออกจากตัวเกราะเสมอ
ทำความสะอาดเฉพาะจุด: ใช้ผ้าชื้นและน้ำยาทำความสะอาดอ่อนๆ ทำความสะอาดผ้าด้านนอกของเสื้อเกราะ หลีกเลี่ยงการใช้น้ำซักและสารเคมีที่รุนแรงซึ่งอาจทำให้วัสดุเสื่อมสภาพ
ผึ่งให้แห้ง: แขวนเสื้อเกราะไว้ในบริเวณที่มีการถ่ายเทอากาศดีเพื่อให้แห้ง โดยไม่ใช้เครื่องอบผ้าเนื่องจากความร้อนสูงอาจทำลายไฟเบอร์ได้
2. การจัดเก็บที่เหมาะสม
การจัดเก็บแบบราบ: เก็บเสื้อเกราะให้ราบเพื่อหลีกเลี่ยงการยับซึ่งอาจทำให้วัสดุอ่อนแอลง หลีกเลี่ยงการแขวนเพราะอาจทำให้เกิดการบิดเบี้ยว
หลีกเลี่ยงการถูกกดทับ: อย่าวางสิ่งของหนักๆ บนเสื้อเกราะเนื่องจากอาจจะทำให้ไฟเบอร์ถูกบีบอัดและลดประสิทธิภาพลง
3. การตรวจสอบการสึกหรอ
การตรวจสอบตามปกติ: ตรวจสอบเสื้อเกราะของคุณเป็นประจำเพื่อหาสัญญาณใดๆ ของความเสียหายหรือการเสื่อมสภาพ ให้ใส่ใจต่อการเย็บ ตะเข็บ และสภาพของตัวเกราะ
เปลี่ยนเมื่อจำเป็น: อย่าลังเลที่จะเกษียณเสื้อเกราะที่มีการสึกหรอหรือถึงอายุการใช้งานที่แนะนำจากผู้ผลิต

ข้อมูลจาก https://crateclub.com/.../do-bulletproof-vests-expire...  และ https://crateclub.com/.../how-long-do-bulletproof-vests... 

(ป.ล. เอารูปที่ผมช่วยเหลือมูลนิธิหนึ่ง หาเงินจัดซื้อเกราะกันกระสุนมาบริจาคกับเจ้าหน้าที่ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ หลายปีก่อน และก็มีการสุ่มเอาบางอันมาทดสอบยิงด้วยปืนชนิดต่างๆ มาให้ดูว่าด้านในของเกราะ นั้นมีหลายชั้น เพื่อป้องกันหัวกระสุนและแรงกระแทก ครับ)