ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!"กรมศิลป์" ออกแบบหุ่นปั้น"คุณทองแดง" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ "ในหลวงร.๙" (รายละเอียด)

แนวคิดในการออกแบบพระเมรุมาศ งานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช โดยกรมศิลปากร ซึ่งยึดตามหลักโบราณราชประเพณีการสร้างพระเมรุมาศของพระมหากษัตริย์สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ สมพระเกียรติและไม่เหมือนที่เคยมีมา อีกทั้งยึดหลักแนวคิดคติความเชื่อเรื่องพระมหากษัตริย์ในสถานะเสมือนสมมติเทพตามระบอบเทวนิยม จึงจัดสร้างพระเมรุมาศจำลองเขาพระสุเมรุ

 

พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. ๕) พระเมรุมาศทรงบุษบก เริ่มใช้เป็นครั้งแรกในสมัยรัตนโกสินทร์

 

 

 

 

พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. ๖) พระเมรุมาศทรงบุษบก ด้านตะวันออก อาคารเล็ก เป็นศาลาเปลื้องเครื่อง

 

 

 

พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล (ร. ๘)
 

พระเมรุมาศพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช จะเป็นทรงบุษบก 9 ชั้น สูง 50.49 เมตร เป็นองค์ประธานอยู่ตรงกลาง และมีซุ้มบุษบกรายรอบ 8 ซุ้ม ประกอบกับจะมีการประดับสัตว์หิมพานต์รอบพื้นที่ ซึ่งมีพื้นที่โดยรอบจะเป็นผังสี่เหลี่ยมจัตุรัสกว้างด้านละ 60 เมตร และใช้เสาโครงแบบครุฑ ขณะที่พระโกศจันทน์นั้นจะประกอบขึ้นจากลายกนกต่าง ๆ

 

 

 

 

พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (ร.๙)

 

 

 

อย่างไรก็ตาม การออกแบบพระเมรุมาศ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ในครั้งนี้จะมีความพิเศษจากโบราชราชประเพณี และยังเป็นครั้งแรกของการก่อสร้างพระเมรุมาศที่นอกจากที่มีจะการประดับรอบซุ้มบุษบกด้วยสัตว์หิมพานต์แล้ว ในครั้งนี้ยังมีการปั้นหุ่นคุณทองแดง สุนัขทรงเลี้ยง ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ประกอบพระเมรุมาศอีกด้วย

 

 

 

 

ทั้งนี้ ประติมากรรมที่นำมาประดับนั้นจะประกอบด้วย 

ชั้นล่างสุดหรือลานพื้นอุตราวรรต จะมีช้าง ม้า วัวและสิงห์ โดยชั้นชาลาที่ 1 มีประติมากรรมเฝ้าบันไดคือ คชสีห์ ราชสีห์ บันไดพญานาค 3 เศียร รูปแบบมกร ประกอบด้วยสัตว์ 5 ชนิดคือ ช้าง จระเข้ กวาง สิงห์ งูหรือมังกร บริเวณมุมมี จัตุโลกบาลเฝ้าทั้ง 4 มุม

 

 

ชั้นชาลาที่ 2 ซึ่งมีหอเปลื้องวาง 4 มุมนั้นจะมีประติมากรรมเฝ้าบันไดเป็นครุฑ บันไดเป็นพญานาค 5 เศียร รูปแบบเหมือนทางขึ้นพระพุทธบาทสระบุรี ส่วนฐานประดับเป็นเทพชุมนุมผู้ปรารถนาไปแดนพุทธภูมิ

 บันไดพญานาค 5 เศียร วัดพระพุทธบาท จ.สระบุรี

 

 

ชั้นชาลาที่ 3 ซึ่งเป็นที่วางสำซ่าง หรือพื้นที่พระสงฆ์สวด พระอภิธรรม 4 ด้านนั้น ทางขึ้นบันไดมีประติมากรรมเป็นเทวดายืนเชิญฉัตร 7 ชั้น จำนวน 8 องค์ และมีมหาเทพ ได้แก่ พระอินทร์ พระพรหม พระอิศวรและพระนารายณ์มาเฝ้ารับเสด็จ  นอกจากนี้มีบันไดพญานาคแบบจำแลงหน้าเหมือนมนุษย์ โดยมีเทวดาและครุฑประดับฐานรับบุษบก

 

 

ชั้นชาลาที่ 4 เป็นที่ตั้งพระจิตกาธานประดิษฐานพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชนั้น มีประติมากรรมหุ่นปั้นคุณทองแดง สุนัขทรงเลี้ยง ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูิพลอดุลยเดช ในอิริยาบถนั่งหมอบอยู่ด้านข้างพระจิตกาธานและประดับฉากบังเพลิงสีชมพูอมทองอมขาว

 

 

 

 

สำหรับแนวคิดในการทำหุ่นปั้นคุณทองแดง  สุนัขทรงเลี้ยง ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ด้วยเห็นว่า เป็นสุนัขที่ถวายงานติดตามรับใช้อย่างใกล้ชิด ความผูกพัน ความจงรักภักดีของคุณทองแดงปรากฎในหนังสือ"ทองแดง" ที่บันทึกพระราชปรารภ ตอนหนึ่งว่า

"ทองแดงเป็นสุนัขที่ไม่ธรรมดา มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันนับว่ากว้างขวาง "

 มีผู้เขียนเรื่องทองแดงหลายเรื่อง แต่น่าเสียดายว่าเรื่องที่เล่า มักมีความคลาดเคลื่อนจากความจริง และขาดข้อมูลสำคัญบางประการ โดยเฉพาะเกี่ยวกับความกตัญญูรู้คุณของทองแดงที่มีต่อ "แม่มะลิ" ที่พระบามสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงยกย่องว่า

"ผิดกับคนอื่นที่เมื่อกลายมาเป็นคนสำคัญแล้ว มักจะลืมตัว และดูหมิ่นผู้มีพระคุณที่เป็นคนต่ำต้อย"

 

 

 

 

 

 

 

 

สำหรับประติมากรรมคุณทองแดง ซึ่งจะอยู่ข้างพระจิตกาธาน วางในชั้นชาลาที่ 4 ของพระเมรุมาศ กรมศิลปากรมอบหมายให้นายชิน ประสงค์ ข้าราชการบำนาญ ซึ่งเคยปั้นคุณทองแดงและคุณทองหลาง ถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช มาก่อน และพระองค์ทรงโปรด เป็นผู้รับผิดชอบ

 

คุณทองแดง สุนัขทรงเลี้ยง สิ้นลมอย่างสงบเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2558 เวลา 23.10 ณ วังไกลกังวล อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์  อายุ 17 ปี 1 เดือน 19 วัน (เกิดวันที่ 7 พฤศจิกายน 2541) ถือเป็นสุนัขที่มีอายุยืนยาว  โดยในช่วงระยะเวลาก่อนสิ้นลม คุณทองแดงมีปัญหาโรคชราที่เกี่ยวข้องกับโรคระบบประสาท โรคระบบกระดูก ข้อ และกล้ามเนื้อ ทั้งอวัยวะภายใน เช่น ตับ ไต เสื่อมลงตามอายุที่มากขึ้นคณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้เฝ้าติดตามให้การรักษาดูแลใกล้ชิดอย่างดีมาตลอด    หลังจากที่ได้นำความกราบบังคมทูล พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช  ทรงทราบ เรื่องคุณทองแดงเสียชีวิตแล้ว ทีมสัตวแพทย์ที่ดูแลรักษาคุณทองแดง นำร่างคุณทองแดงไปฌาปนกิจที่ เพ็ต แองเจิ้ล ซึ่งเป็นสถานฌาปนกิจเอกชน ก่อนนำเถ้ากระดูกส่วนหนึ่งไปลอยที่ทะเลหัวหิน และส่วนหนึ่งบรรจุช่องเก็บหลังฐานอนุสาวรีย์คุณทองแดง ที่ศูนย์อนุรักษ์สุนัขหัวหิน ในพระบรมราชูปถัมภ์ อ.หัวหิน จ.ประจวบคีรีขันธ์

 

 

 

 

 

 

 

 

เรียบเรียงโดย นาตยา เอนกธนะเศรษฐ์   สำนักข่าวทีนิวส์

ขอบคุณภาพและข้อมูล  กรมศิลปากร , หนังสือพระราชนิพนธ์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช " ทองแดง"