น้อมรำลึก!! เปิดประวัติ.. "เจ้าจอมมารดาโหมด" ในรัชกาลที่ ๕ พระมารดาของ "กรมหลวงชุมพรฯ" ผู้ให้กำเนิด "องค์บิดาของทหารเรือไทย" #วันนี้ในอดีต

          เจ้าจอมมารดาโหมด ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เป็นบุตรีคนที่ ๖ ของเจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) ที่เกิดแต่ท่านผู้หญิงสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (อิ่ม) และยังเป็นน้องสาวร่วมบิดามารดากับเจ้าคุณพระประยูรวงศ์อีกด้วย ท่านเป็นพระมารดาของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ หรือเสด็จเตี่ย 

        เจ้าจอมมารดาโหมด เกิดเมื่อวันที่ ๑๖ มกราคม พ.ศ. ๒๔๐๕ เป็นธิดาคนที่ ๖ ของเจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) หรือเจ้าคุณทหาร กับท่านผู้หญิงอิ่ม และเป็นน้องสาวร่วมบิดามารดาของเจ้าคุณจอมมารดาแพ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตรัสขอมาเป็นสะใภ้หลวง พระราชทานสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งแต่ยังเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ นับเป็นพระสนมเอกผู้ใหญ่ ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงยกย่องเป็นหัวหน้าพระสนมทั้งปวง ต่อมาถึงรัชกาลที่ ๖ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสถาปนาเกียรติยศ ขึ้นเป็นเจ้าคุณชั้นพิเศษ โปรดเกล้าฯ ให้ออกนามว่า “เจ้าคุณพระประยูรวงศ์”

 

        โดยฝากฝังกับผู้ที่คุ้นเคยให้ช่วยถวายตัวเป็นข้าหลวงของเจ้านายพระบรมวงศ์ พระมเหสี หรือเจ้าจอมชั้นผู้ใหญ่ ซึ่งจะแยกเป็นสังกัดกันไป เช่น สํานักของ "สมเด็จที่บน" หรือสมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ สํานักของพระบรมราชินี "สำนักพระตำหนัก" หรือสมเด็จพระนางเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี" สำนักพระนางเจ้าพระราชเทวี" ของพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรีพระราชเทวี เป็นต้น เพื่อฝึกฝนขนบธรรมเนียม กิริยามารยาท และวิชาการชั้นสูงสําหรับกุลสตรีจากในวัง และหากมีโอกาส ก็จะได้ถวายตัวรับราชการเป็นข้าหลวงพนักงานหรืออาจจะได้รับการโปรดเกล้าฯ รับไว้เป็นเข้าบาทบริจาริกา ตั้งแต่แรกเข้าวัง

 

         เจ้าจอมมารดาโหมดก็อยู่ในความดูแลของท่านเจ้าคุณ พระประยูรวงศ์ หรือสํานัก "คุณจอมแพ" หรือ "ท่านที่ตําหนัก" ซึ่งภายในสํานักของ ท่านจะมีสตรีจากสายสกุลบุนนาคท่านอื่นๆ พำนักอยู่ด้วย เช่น เจ้าจอมมารดาอ่อน เจ้าจอมเอียม เจ้าจอมเอิบ เจ้าจอมอาบ เจ้าจอมเอื้อม เป็นต้น ต่อมาภายหลัง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ท่านเป็นเจ้าจอม และได้ประสูติ พระโอรส พระธิดาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ๓ พระองค์

๑. พระองค์เจ้าชายอาภากรเกียรติวงศ์ ประสูติ เมื่อวันที่ ๑๙ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๒๓ ต่อมาทรงเป็นพลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ต้นราชสกุล "อาภากร" 

๒. พระองค์เจ้าหญิงอรองค์อรรคยุพา ประสูติเมื่อวันที่ ๒๗ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๒๔ และสิ้นพระชนม์ตังแต่ยังทรงพระเยาว์

๓. พระองค์เจ้าชายสุริยงประยูรพันธุ์ ประสูติเมื่อวันที่ ๒๙ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๒๗ ต่อมาทรงเป็นพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุริยงประยูรพันธุ์ กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส ต้นราชสกุล "สุริยง" 

 

         เจ้าจอมมารดาโหมด พำนักในพระบรมมหาราชวังมาตลอดในรัชกาลที่ ๕ เมื่อสิ้นรัชกาลแล้ว จึงได้กราบบังคมทูลลาออกมาพำนักกับพระราชโอรสพระองค์ใหญ่ (กรมหลวงชุมพรเขตอดุมศักดิ์)  ณ วังนางเลิ้งตลอดมา มีความสุขอยู่กับการเลี้ยงดูพระราชนัดดา ในราชสกุล "อาภากร" และ "สุริยง" จนกระทั่งถึงแก่อสัญกรรม เมื่อ ณ วันที่ ๓๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๗๕ รวมอายุ ๗๐ ปี

 

 

 

ขอบคุณข้อมูลจาก : คนรักเสด็จเตี่ยกรมหลวงชุมพรฯ

                           https://th.wikipedia.org/wiki/เจ้าจอมมารดาโหมด_ในรัชกาลที่_5