เราเหมือนบิดาที่พลัดพรากจากบุตร!! เปิดพระราชดำรัสอันอบอุ่นของ "เสด็จพ่อ ร.๕" ครั้งเสด็จเมืองตราด หลัง "จ.ตราด" กลับคืนสู่พระราชอาณาเขตสยาม!!

           เนื่องในวันที่ ๑๓ พฤศจิกายน เป็นวันที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เสด็จประพาสจังหวัดตราด ในโอกาสที่ได้กลับคืนสู่พระราชอาณาเขตอีกครั้ง หลังเสด็จกลับจากยุโรป ก่อนเสด็จนิวัติพระนคร ร.ศ.๑๒๖ หลังจากที่เมืองตราดถูกฝรั่งเศสยึดครองกว่า ๒ ปี ด้วยน้ำพระทัยของพระพุทธเจ้าหลวงที่ทรงเห็นประโยชน์สุขของพสกนิกรชาวสยามที่อยู่ใต้ร่มฉัตรของพระองค์โดยแท้

             จังหวัดตราดเคยอยู่ใต้การปกครองของประเทศฝรั่งเศส เป็นเวลา ๒ ปีกว่า เหตุใด พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หรือรัชกาลที่ 5 ทรงยอมยกเมือง พระตะบอง เสียมราฐ และศรีโสภณ ที่มีเนื้อที่ประมาณ ๕๐,๐๐๐ ตร.กม. ให้กับฝรั่งเศส เพื่อแลกกับเมืองตราดเล็กๆ ที่มีเนื้อที่ประมาณ ๒,๙๐๐ ตร.กม. จนได้กลับมาอยู่ใต้การปกครองของประเทศไทย ตามสัญญาระหว่างไทยกับฝรั่งเศสเมื่อวันที่ ๒๓ มีนาคม ๒๔๔๙ (จังหวัดตราดถือเอาวันนี้เป็นวันตราดรำลึก) จากนั้น วันที่ ๖ กรกฎาคม ๒๔๕๐ มีพิธีส่งมอบเมืองตราดให้กับไทย ขณะนั้นพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เสด็จฯ ยุโรป ทรงมีราชโทรเลขกลับมาถึงชาวตราดว่า

"...การที่เจ้าทั้งหลายพลัดพรากจากเรานั้น เรามีความเสียดายเป็นอันมาก แต่บัดนี้มีความยินดีนัก ที่เจ้าทั้งหลายได้กลับคืนมา ในพระราชอาณาจักรของเรา ซึ่งเราจะเป็นธุระจัดการทะนุบำรุง ให้เจ้าทั้งหลายได้รับความสุขสำราญ ต่อไปภายหน้า เราจะได้มาเยือนเมืองตราด เพื่อเยี่ยมราษฎรชาวตราด ซึ่งเป็นที่ชอบพอและได้เคยพบปะกันมาแต่่ก่อนๆ แล้วนั้นด้วย..."

 

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จเยือนเมืองตราด ๑๒ ครั้ง ดังนี้

พ.ศ.๒๔๑๖ เดือนพ.ย. ธ.ค. เสด็จฯ น้ำตกธารมะยม เกาะช้าง และเกาะกระดาด
พ.ศ.๒๔๑๙ เดือนม.ค. เสด็จฯ เกาะช้าง เกาะกระดาด
พ.ศ.๒๔๒๓ เดือนก.พ. เสด็จฯ น้ำตกธารมะยม เกาะช้าง และเกาะกระดาด
พ.ศ.๒๔๒๔ เดือนก.พ. เสด็จฯ เกาะกง เกาะกระดาด เกาะช้าง อ่าวสลักเพชร เสด็จตัวเมืองตราด ตามเส้นทางคลองบางพระ
พ.ศ.๒๔๒๕ เดือนธ.ค. เสด็จฯ เกาะช้าง คลองพร้าว อ่าวสลักเพชร เกาะหมาก เกาะกระดาด
พ.ศ.๒๔๒๖ เดือนธ.ค. เสด็จฯ น้ำตกธารมะยม บ้านหลวงสลักเพชร เกาะหมาก เกาะกระดาด
พ.ศ.๒๔๒๗ เดือนก.พ. เสด็จฯ เกาะช้าง น้ำตกธารมะยม แหลมงอบ
พ.ศ.๒๔๓๐ เดือนต.ค. เสด็จฯ เกาะกระดาด เกาะกูด เกาะช้าง น้ำตกธารมะยม ถวายพระกฐิน ที่วัดบุรินทรประดิษฐ์
พ.ศ.๒๔๓๒ เดือนก.พ. เสด็จฯ เกาะช้าง เกาะกระดาด น้ำตกธารมะยม
พ.ศ.๒๔๔๓ เดือนมี.ค. เสด็จฯ น้ำตกธารมะยม เกาะช้าง เกาะกระดาด และแหลมงอบ
พ.ศ.๒๔๔๔ ๑ มีนาคม เสด็จฯ เกาะช้าง เกาะกูด เมืองตราด
พ.ศ.๒๔๕๐ ๑๓ พฤศจิกายน เสด็จฯ กลับจากยุโรป เสด็จฯ มาที่เมืองตราดก่อนกลับคืนสู่พระนคร

 

สำหรับการเสด็จประพาสเมืองตราดครั้งสุดท้าย ทรงมีพระราชดำรัสว่า

 "ซึ่งเจ้าทั้งหลายคิดเห็นว่าเราเหมือนบิดาที่พลัดพรากจากบุตร จึงรีบมาหานั้นเป็นความคิดอันถูกต้องแท้ ขอให้เชื่ออยู่ในใจเสมอไปในเบื้องหน้า ดังเช่นที่คิดเห็นในครั้งนี้ว่า เราคงจะเป็นเหมือนบิดาของเจ้าเสมอตลอดไป ย่อมยินดีด้วยในเวลามีความสุข และจะช่วยปลดเปลื้องอันตรายในเวลามีความทุกข์..."

 

          สำหรับการเสด็จประพาสยุโรปของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นการเสด็จพระราชดำเนินไปยังต่างประเทศในทวีปยุโรปของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งเป็นพระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรสยาม โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสานสัมพันธไมตรีแก่ประเทศต่างๆในทวีปยุโรป เพื่อให้ประเทศที่พระองค์เสด็จประพาสเหล่านั้นมองเห็นว่าประเทศสยาม เป็นประเทศที่มีการพัฒนาตัวเองและไม่ได้ล้าหลังป่าเถื่อน และเพื่อโอกาสในการร่วมกันแก้ไขปัญหาความมั่นคงและส่งเสริมความเป็นเอกราชของประเทศสยาม แม้จะอยู่ในช่วงท่ามกลางยุคล่าอาณานิคมก็ตาม ทั้งนี้ก็เพราะมีมูลเหตุมาจากกรณีสงครามระหว่างไทยกับฝรั่งเศสในเหตุการณ์วิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒ หรือในปี พ.ศ.๒๔๓๖ ที่ทำให้ไทยเสียดินแดนที่มีขนาดใหญ่ที่สุดเท่าที่มีการเสียดินแดนให้แก่ต่างชาติเลยทีเดียว ผลจากการเสด็จพระราชดำเนินดังกล่าวนั้น ทำให้พระองค์ทรงเป็นพระมหากษัตริย์พระองค์แรกที่มาจากประเทศในทวีปเอเชีย ที่ทรงเสด็จพระราชดำเนินเยือนทวีปยุโรปอย่างจริงจังโดยทรงรู้จักแฝงแนวความคิดจิตวิทยาและการปฏิบัติตามธรรเนียมยุโรปอีกด้วย

 

          และการเสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ ๒ นี้ เป็นการเสด็จประพาสแบบส่วนพระองค์ของ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อ พ.ศ.๒๔๕๐ เพื่อรักษาพระวรกายแบบสปาบำบัดตามคำแนะนำของแพทย์ส่วนพระองค์ชาวต่างชาติที่เมือง บาเดน-บาเดน และ บาด-ฮอมบวร์ก ประเทศเยอรมนี

           นอกจากนี้พระองค์ยังได้เสด็จประพาสยุโรปเพื่อทรงลงพระนามเป็นสัตยาบันในสนธิสัญญาฉบับพ.ศ. ๒๔๕๐ กับ ฝรั่งเศส ที่ กรุงปารีส เมื่อ วันศุกร์ ที่ ๒๑ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๕๐ เพื่อแลกเปลี่ยนดินแดน จันทบุรี และ ตราด กับ พระตะบอง,เสียมราฐ และ ศรีโสภณ เพราะดินแดนที่ต้องเสียให้แก่ฝรั่งเศสไปนั้น เป็นดินแดนที่พระบาทสมเด็จพระศรีสวัสดิ์ กษัตริย์กัมพูชา ซึ่งทรงอยู่ภายใต้การปกครองของฝรั่งเศส ต้องการอยากจะได้มาขึ้นอยู่กับพระองค์ เนื่องจากเมืองดังกล่าวมีชาวเขมรอาศัยเป็นจำนวนมาก และเพื่อติดต่อโรงหล่อ ซุส แฟร์ เพื่อหล่อ พระบรมรูปทรงม้า ต่อจากนั้นได้เสด็จประพาสอังกฤษในการเจรจาเรื่องการกู้เงินเพื่อก่อสร้างทางรถไฟจาก ประจวบคีรีขันธ์ ไปยังหัวเมืองมลายูหลังจากนั้นได้เสด็จประพาสเพื่อเยี่ยมชมความเป็นอยู่ของชาวยุโรปและเพื่อทอดพระเนตรสถานที่สำคัญและศิลปวัฒนธรรม

 

          พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินออกจากพระนครพร้อมด้วยผู้ตามเสด็จเมื่วันที่ ๒๗ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๕๐ ที่ ท่าราชวรดิฐ และทรงประพาสประเทศในยุโรปถึง ๑๐ ประเทศใช้เวลานานถึง ๗ เดือนรวมทั้งสิ้น ๒๒๕ วันก่อนจะเสด็จนิวัติพระนครเมื่อวันที่ ๑๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๕๐

 

         พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชสมภพเมื่อ ๒๐ กันยายน พ.ศ.๒๓๙๖ ครองราชย์เมื่อ ๑ ตุลาคม ๒๔๑๑ เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ ๒๓ ตุลาคม ๒๔๕๓ (่วันที่ ๒๓ ตุลาคมของทุกปี จึงกลายมาเป็นวันปิยมหาราช เพื่อน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณอันหาที่สุดมิได้ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕)

 

               ตลอดระยะเวลาการครองราชย์ พระองค์เสด็จฯ เยือนเมืองตราด ๑๒ ครั้ง ระยะเวลาห่างจากการเสด็จฯ ครั้งก่อน บางครั้งก็ไม่ถึงปี ครั้งสุดท้ายก่อนสวรรคต ๓ ปี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงแสดงให้ชาวตราดเห็นว่า ท่านทรงห่วงใยและมีความผูกพันต่อเมืองตราดและชาวตราด อนุเสาวรีย์ของท่านได้ประดิษฐาน อยู่หน้าศาลากลางจังหวัดตราด จะมีผู้คนมาสักการะบูชาอย่างต่อเนื่อง ชาวตราดให้ความเคารพนับถือมาก และเมื่อเอ่ยถึงท่านมักจะกล่าวว่า เสด็จพ่อร.๕

 

 

 

 

ขอบคุณข้อมูลจาก : http://happytrat.blogspot.com

                           https://th.wikipedia.org/wiki/การเสด็จประพาสยุโรปของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว