เปิดเบื้องหลังการออกแบบ "พระเมรุมาศ 9 ยอด" นายช่างศิลปกรรมแห่งกรมศิลปากร "ก่อเกียรติ ทองผุด" ทุ่มเทแรงกายแรงใจเพื่องานนี้ (รายละเอียด)

    หลังคืนวันที่ 13 ตุลาคม 2559 หลังสิ้นเสียงประกาศของสำนักพระราชวังว่าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ได้เสด็จสวรรคตเเล้วเมื่อเวลา 15.52 น. ประชาชนทั่วทั้งแผ่นดินก็เต็มไปด้วยเสียงร่ำไห้
ในคืนเดียวกัน ภายในห้องทำงานของ “ก่อเกียรติ ทองผุด” นายช่างศิลปกรรมแห่งกรมศิลปากร แม้อัดแน่นด้วยความโทมนัส แต่เขาต้องข่มอารมณ์นั้นไว้เพื่อเดินหน้าทำ “ภารกิจสำคัญ”

 

14 ชั่วโมงของการคิดและออกแบบ ต้องแข่งกับเวลาทุกวินาที เพื่อให้ทันถึงมือ “อธิบดีกรมศิลปากร” ภายใต้โจทย์ที่ต้องยึดตามพระราชประเพณี สมพระเกียรติ และไม่เหมือนที่เคยมีมา ได้แบบพระเมรุมาศ 3 แบบ แบบแรกที่เกิดขึ้นในค่ำวันนั้น คือ “พระเมรุมาศทรงบุษบก 1 ยอด” ผ่านแนวคิด พระมหากษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่ แบบที่ 2 “พระเมรุมาศทรงบุษบก 5 ยอด” คล้ายกับพระเมรุมาศของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เนื่องจากยุคนั้นเป็นครั้งแรกที่มีการสร้างพระเมรุมาศทรงบุษบกถวายแด่พระมหากษัตริย์ และสุดท้ายเป็นแบบ “พระเมรุมาศทรงบุษบก 9 ยอดพิเศษ” อันหมายถึงพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 9

“ทั้ง 3 แบบนี้เสร็จประมาณ 03.00 น. เศษ คืนนั้นมีคุณธีรชาติ วีรยุทธานนท์ สถาปนิกชำนาญการ มาร่วมกันออกแบบกันที่บ้านของผม ไม่ได้กินน้ำกินข้าว เพราะต้องช่วยดูเรื่องรายละเอียดต่างๆ ซึ่งก็ลงความเห็นกันว่าแบบที่ 3 ที่เป็นทรงบุษบก 9 ยอดพิเศษดูสมพระเกียรติ แต่ยังไม่สมบูรณ์พอ ตอนนั้นก็เริ่มเหนื่อยล้ากันพอสมควรแล้ว”

กระทั่ง 04.00 น. ในขณะที่แรงกายใกล้หมด-หนังตาใกล้ปิด “พระเมรุมาศแบบที่ 4” ก็ปรากฏขึ้นในห้วงความคิดของ “ก่อเกียรติ”

“พระเมรุมาศทรงบุษบก 9 ยอด” พระเมรุมาศเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัส กว้างด้านละ 60 เมตร สูง 50.49 เมตร ประกอบด้วย ตรงกลางเป็นบุษบกใหญ่ยอดปราสาท 7 เชิงกลอน รายรอบด้วยบุษบกขนาดเล็กลงมาที่มุมทั้ง 4 วางลดหลั่นกันลงมา บุษบกที่วางลดหลั่นดังกล่าวให้ความรู้สึกถึงการถวายพระเกียรติ โดยมีทั้งหมด 4 ชั้น ชั้นล่างสุดคือลานพื้นอุตราวรรตสำหรับการเดินเวียนซ้าย ส่วนที่เหลือเป็นชั้นชาลาที่ 1 ชั้นชาลาที่ 2 ชั้นชาลาที่ 3 และชั้นชาลาที่ 4 โดยชั้นชาลาที่ 4 เป็นที่ตั้งจิตกาธานประดิษฐานพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศ

แนวคิดการจัดวางยอดมาจากพระมหาธาตุเจดีย์ภักดีประกาศ จ.ประจวบคีรีขันธ์ วัดที่สร้างขึ้นเพื่อน้อมเกล้าฯ ถวายเป็นพระราชกุศล เนื่องในวโรกาสมหามงคลทรงครองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี เมื่อปี 2539

หลักใหญ่ในการออกแบบพระเมรุมาศวางอยู่บนพื้นฐานที่ว่า บุษบกใหญ่ที่อยู่กึ่งกลางเปรียบดัง “เขาพระสุเมรุ” หมายถึงศูนย์กลางของโลกหรือจักรวาลตามคติความเชื่อแบบพราหมณ์ อันเป็นที่อยู่ของสิ่งมีวิญญาณในภพภูมิต่างๆ และองค์ทวยเทพ บริเวณเชิงเขาพระสุเมรุเป็นที่ตั้งของป่าหิมพานต์ มีสัตว์หิมพานต์น้อยใหญ่และสระอโนดาต ซึ่งเป็นต้นกำเนิดแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ 5 สาย ส่วนบุษบกน้อยใหญ่ที่รายล้อมนั้น เปรียบได้กับทิวเขาทั้ง 7 รายรอบ เรียกว่า “สัตบริภัณฑ์คีรี” และหากกล่าวถึง “พระมหากษัตริย์” ตามความเชื่อพราหมณ์นั้น ก็ทรงเป็นสมมติเทพสถิตบนเขาพระสุเมรุที่มาจุติลงมายังโลกมนุษย์ เมื่อสวรรคตก็มีการจัดพระราชพิธีส่งดวงพระวิญญาณกลับสู่เขาพระสุเมรุดังเดิม

“พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ท่านเป็น 2 นัยยะคือ พระนารายณ์อวตาร ซึ่งในพระนามเต็มของพระองค์ใช้คำว่า “รามาธิบดี” และพระองค์ทรงเป็นพระโพธิสัตว์ที่เกิดในสวรรค์ชั้นดุสิต ตอนนี้เรากำลังสร้างเขาพระสุเมรุเพื่อส่งพระองค์ไปยังสวรรคชั้นดุสิต ยอดของพระเมรุมาศจะเป็นประติมากรรม มีพระโพธิสัตว์รายรอบ เราพยายามเทียบเคียงกับคัมภีร์ไตรภูมิพระร่วง และรูปแบบนี้ยังไม่เคยมีมาก่อน” ผู้ออกแบบขยายความ

งานศิลปกรรมประกอบพระเมรุมาศเป็นอีกส่วนหนึ่งที่ให้ความสำคัญ “สระอโนดาตเสมือนจริง” จะถูกขุดขึ้น นอกจากนี้ยังมีงานประดับฉากบังเพลิงด้านนอกด้วยสีชมพูอมทอง ด้านหน้าเขียนภาพจิตรกรรมโครงการพระราชดำริ ด้านในเขียนภาพดอกไม้ เขียนโดยช่างสิบหมู่ กรมศิลปากร โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระราชปรารภว่า อยากให้สอดแทรกโครงการพระราชดำริอยู่ในฉากบังเพลิง จึงแบ่งเป็น 4 หมวด ได้แก่ ดิน น้ำ ลม ไฟ เบื้องต้นโครงการที่จะนำมาวาด ได้แก่ พลังงานแสงอาทิตย์ ไบโอดีเซล โครงการแกล้งดิน โครงการชั่งหัวมัน กังหันชัยพัฒนา โครงการฝนหลวง

“ก่อเกียรติ” ระบุว่า แบบพระเมรุมาศครั้งนี้ ถือเป็นสถาปัตยกรรมแห่งกรุงรัตนโกสินทร์โดยแท้จริง ผสานกับสถาปัตยกรรมร่วมสมัยรัชกาลที่ 9 ดังนั้นสีพระเมรุมาศจะมีทั้งสิ้น 5 สี ได้แก่ สีทอง เป็นสีประจำวันพระราชสมภพ สีขาว คือธรรมแห่งการปกครอง สีน้ำเงิน แทนพระมหากษัตริย์ สีชมพู เสริมความมงคล และสีเขียว หมายถึงทรงนำความอุดมสมบูรณ์มาสู่แผ่นดินไทย

ครูกับศิษย์ : พล.อ.ต. อาวุธ เงินชูกลิ่น (ซ้าย) ทำงานออกแบบร่วมกับ ก่อเกียรติ ทองผุด (ขวา)
ครูกับศิษย์ : พล.อ.ต. อาวุธ เงินชูกลิ่น (ซ้าย) ทำงานออกแบบร่วมกับ ก่อเกียรติ ทองผุด (ขวา)
ทั้งหมดนี้ “ก่อเกียรติ” ได้วิชามาจาก “บรมครูสถาปัตยกรรมไทย” ที่ชื่อ “พล.อ.ต. อาวุธ เงินชูกลิ่น” ศิลปินแห่งชาติด้านทัศนศิลป์ และเป็นผู้ออกแบบแบบพระเมรุมาศถวายแก่เจ้านายชั้นเจ้าฟ้า 3 พระองค์ ที่ส่งทอดมาให้ นับตั้งแต่มีโอกาสเป็นลูกมือในการออกแบบพระเมรุมาศ ในงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ปี 2539 พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ปี 2551 และพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ปี 2555

เป็นเวลากว่า 20 ปี เขาพัฒนาฝีมือเรื่อยมา จนถึงวันที่ “อาจารย์” จากไป แต่วิชา ตำรา และข้อคิดในการทำงานยังอยู่ในตัว “ศิษย์” อย่าง “ก่อเกียรติ” เสมอ

ทำให้เขามีโอกาสเป็นส่วนหนึ่งในหน้าประวัติศาสตร์สำคัญของชาติ ได้ร่วมส่งเสด็จพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ผ่านสถาปัตยกรรมแห่งแผ่นดินไทยที่ยิ่งใหญ่ และงดงามที่สุดเท่าที่เคยมีมา!!!

 

 

(คลิป)

 

 

ขอบคุณข้อมูล  THAIPUBLICA