ประวัติ ตำราจินดามณี แบบเรียนภาษาไทยชุดแรก ประพันธ์โดยท่านโหราธิบดี เมื่อครั้งสมัยกรุงศรีอยุธยา

อาหนิง รับบทท่านโหรา

 

             จากกระแสละครดังแห่งยุคอย่าง "บุพเพสันนิวาส" มีการพูดถึงในโลกออนไลน์เป็นอย่างมาก แฝงความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ไว้มากมาย รวมถึงตัวละครในละครเรื่องนี้ ซึ่งมีตัวตนอยู่จริงในประวัติศาสตร์ นอกจากนี้ยังมีการกล่าวถึง ตำราโบราณอย่าง "ตำราจินดามณี"ที่ ท่านโหราธิบดี บุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์เป็นผู้แต่งขึ้นมา ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชอีกด้วย

 

แม่การะเกดอ่านจินดามณี

แบบเรียนจินดามณี

 

           สำหรับ ตำราจินดามณี เป็นแบบเรียนภาษาไทย มีเนื้อหาครอบคลุมเรื่อง การใช้สระ พยัญชนะ วรรณยุกต์ การแจกลูก การผันอักษร อักษรศัพท์ อักษรเลข การสะกดการันต์ การแต่งคำประพันธ์ ชนิดต่างๆ และกลบท ปรากฏกลบท อยู่ ๖๐ ชนิด มีทั้งจินดามณี แต่งขึ้นในสมัยอยุธยาตอนกลาง โดยพระโหราธิบดี ในรัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช (แต่บางข้อมูลเชื่อว่าอาจจะแต่งก่อนหน้านั้นนับร้อยปี คือ แต่งในรัชสมัยของสมเด็จพระเอกาทศรถ)

           นอกจากนี้ยังเป็นแบบเรียนเล่มแรกของไทยด้วย และจากการที่จินดามณีของพระโหราธิบดี เป็นแบบเรียนไทยมาก่อนจนเป็นเสมือนสัญลักษณ์ของแบบเรียนไทย ทำให้หนังสือแบบเรียนไทยในยุคต่อมาหลายเล่มใช้ชื่อตามว่า "จินดามณี" เช่นเดียวกัน เช่น จินดามณีฉบับความแปลก จินดามณีครั้งแผ่นดินพระเจ้าบรมโกศ จินดามณีฉบับกรมหลวงวงษาธิราชสนิท จินดามณีฉบับพิมพ์ของหมอสมิท และจินดามณีฉบับพิมพ์ของหมอบรัดเล

 

           สำหรับพระโหราธิบดี ที่เป็นผู้แต่งตำราจินดามณีนี้ เป็นบุคคลสำคัญท่านหนึ่งในวงการแต่งหนังสือในสมัยพระนารายณ์มหาราช สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงสันนิษฐานว่า พระโหราธิบดีเป็นชาวเมืองพิจิตร นับถือกันว่าทำนายแม่นยำ เคยทายจำนวนหนู (สัตว์) ที่พระเจ้าปราสาททองครอบไว้อย่างถูกต้อง และเคยทายว่าไฟจะไหม้ในพระราชวังในสามวัน พระเจ้าปราสาททองทรงเชื่อจึงเสด็จไปอยู่นอกวัง และปรากฏเป็นจริงดังทำนาย เกิดฟ้าผ่าถูกหลังคาพระมหาปราสาท เกิดไฟไหม้ลามไปเป็นอันมาจริง ๆ กล่าวว่าพระโหราธิบดีคงถึงแก่อนิจกรรมตั้งแต่ก่อน พ.ศ. ๒๒๒๓ เป็นผู้นิพนธ์ "หนังสือจินดามณี" ในปี พ.ศ.๒๒๑๕ ซึ่งเป็นหนังสือแบบเรียนเล่มแรกของไทย

ตำราจินดามณี

 

           นอกจากตำราจินดามณีแล้ว ในวรรณคดีไทยอย่างเรื่องของสังข์ทองยังมีการกล่าวถึงมนต์จินดามณีที่สังข์ทองใช้เรียกเนื้อเรียกปลา ซึ่งเป็นมนต์ที่สังข์ทองได้มาจาก นางพันธุรัต พระคาถาบทนี้อาจารย์บางท่านเรียกมนต์มณีจินดา หรือมนต์จินดามณี ก่อนที่นางพันธุรัตจะสิ้นใจตาย นางได้เขียนมนต์เรียกเนื้อเรียกปลา ไว้ที่ก้อนศิลา (หิน)ใหญ่ตีนเขา ขอให้ลูกรัก (พระสังข์ทอง) ของแม่จงลงมาเรียนมนต์เรียกเนื้อ เรียกปลา บทนี้ไว้เถิด บางท่านใช้สวดอธิฐานเรียกคนรัก ที่จากไป ให้กลับคืนมา แต่เคล็ดลับที่ว่าท่านอาจารย์แอบเอาไว้คือ ท่านให้ไปทำพิธีต่อหน้าก้อนศิลา (หิน) ใหญ่ เนื้อหรือปลาตัวใด ที่ชะตาถึงฆาต จะต้องตาย แล้วขอให้มาหาข้า 

           จากตำราจินดามณีนี้เองซึ่งเป็นตำราเรียนโบราณ ซึ่งสอดคล้องกับมนต์จินดามณีในวรรณคดีเรื่องสังข์ทอง ที่ใช้เรียกเนื้อเรียกปลานี้ เปรียบได้ว่า ผู้ใดที่รู้หนังสือ หรือมีความรู้นั้น จะมีความเจริญรุ่งเรือง ดังมนต์จินดามณี ที่ใครท่องได้ก็จะมีแต่ความสุข มีความเจริญรุ่งเรืองเช่นกัน

 

นางยักษ์ในวรรณคดี

 

มนต์จินดามณี

สิทธิวิชามหามันตัง จินดามณีทิวา กระสัง ภูมิยาโจระ ปาตังมิง

ทิพพะจักขุง ถาวะทิสสะเร จันทะเทวีอัสสะมุกขี ทุติยาปะทะ ลักขะณา

ยะสังทาสีทาสัง มาตาปุตตัง วโอวะสัง มณีจินดา สะหัสสะโกติเทวานัง

สะมะณะจิตตัง ปุริสจิตตัง อาคัจฉหิ ปาริเทวันติ ปิยะมะมะ

สัพเพชะนา พหูชะนา มหามณีจินดา เอหิพุทธัง ปิโยพรหมะ มนุสสานัง

มหามณีจินดา เอหิธัมมัง ปืโยพรหมา มนุตตโม เอหิสังฆัง ปิโยนาคะ

สุปันนามัง ปีนินทะริยัง นะมามิหัง

พุทโธโสภะคะวา ธัมโมโสภะคะวา สังโฆโสภะคะวา อินทะเสน่หา

พรหมะเสน่หา อิตถีเสน่หา รา เทวี มณรักขัง จิตติจิตตัง ปิยะมามะ

 

เวทมนต์มนต์คาถาบทย่อ

จินดามณี ปันนามะกะปา จินดาตะวะ ทัตตะทโน จิตติตะยา หิตะเมจะ ปัตโตติ

 

อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง
- ความจริงอันโหดร้าย !! เปิดเรื่องราว "พ่อเดื่อ" หรือ "พระเจ้าเสือ" เป็นบุคคลที่น่าสงสารมาก กว่าจะได้ขึ้นครองบัลลังก์ !! (รายละเอียด)
- มันจริงหรือเนี่ย !!! คำทำนายของพระอาจารย์ ตอน “พระเพทราชา” บวชที่วัดพระยาแมนตามประวัติศาสตร์

 

ขอบคุณข้อมูลจาก : https://th.wikipedia.org/wiki/จินดามณี_(ตำรา)

                           https://www.gotoknow.org/posts/595019

ขอบคุณภาพและคลิปจาก : ละคร บุพเพสันนิวาส ช่อง 3