น้อมรำลึก พระวิมาดาเธอ ผู้ทรงเป็น ปิยมหาราชปดิวรัดา ในพระพุทธเจ้าหลวง

เนื่องในวันที่ ๒๔ มิถุนายน เป็นวันคล้ายวันสิ้นพระชนม์ของ พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา เป็นพระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าลดาวัลย์ กรมหมื่นภูมินทรภักดีและเจ้าจอมมารดาจีน ทรงเข้ารับราชการฝ่ายในเป็นพระอรรคชายาเธอในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พร้อมกับพระเชษฐภคินีร่วมพระบิดามารดาคือ พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค กรมขุนอรรควรราชกัลยา และพระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคย์นารีรัตน์

เนื่องในวันที่ ๒๔ มิถุนายน เป็นวันคล้ายวันสิ้นพระชนม์ของ พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา เป็นพระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าลดาวัลย์ กรมหมื่นภูมินทรภักดีและเจ้าจอมมารดาจีน ทรงเข้ารับราชการฝ่ายในเป็นพระอรรคชายาเธอในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พร้อมกับพระเชษฐภคินีร่วมพระบิดามารดาคือ พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค กรมขุนอรรควรราชกัลยา และพระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคย์นารีรัตน์

 

น้อมรำลึก พระวิมาดาเธอ ผู้ทรงเป็น ปิยมหาราชปดิวรัดา ในพระพุทธเจ้าหลวง

 

พระนางทรงรับราชการฝ่ายใน เป็นพระภรรยาเจ้า ทรงอิสริยยศเป็นพระมเหสี  ตำแหน่งพระอรรคชายาเธอ  มีหน้าที่ควบคุมดูแลห้องพระเครื่องต้น  ของเสวยคาวหวาน พระกระยาหารที่ทรงทำถวาย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น พระนางทรงทำสนองพระยุคลบาทด้วยความจงรักภักดี เช่นเดียวกับที่ทรงทำถวายพระโอรสและพระธิดา สำหรับพระองค์เองแล้วอย่างไรก็ทนได้ เสวยได้ เล่ากันว่า เมื่อคราวหนึ่งทรงซื้อเงาะ  ๑๐๐ ผล ราคา ๑๐๐ บาท   เพื่อที่จะคว้านเงาะตั้งเครื่องเสวยให้สมเด็จพระธิดาทุกพระองค์  ส่วนเครื่องเสวยของพระองค์เองไม่โปรดให้มีเงาะผลละ ๑ บาท  เพราะแพงเกินไป ทรงรับสั่งว่า "ขอให้ลูกให้ผัวสุขสบายก็เป็นที่พอใจแล้ว "  
 

น้อมรำลึก พระวิมาดาเธอ ผู้ทรงเป็น ปิยมหาราชปดิวรัดา ในพระพุทธเจ้าหลวง

 

พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา มีพระนามเดิมว่าหม่อมเจ้าสาย ลดาวัลย์ ประสูติเมื่อวันที่ ๔ กันยายน พ.ศ. ๒๔๐๕ เป็นพระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าลดาวัลย์ กรมหมื่นภูมินทรภักดี ประสูติแต่หม่อมจีน ลดาวัลย์ ณ อยุธยา (ต่อมาหม่อมจีนได้รับการสถาปนาขึ้นเป็น เจ้าจอมมารดาจีน)  มีพระนามที่เรียกกันในครอบครัวว่า "เป๋า"

 

น้อมรำลึก พระวิมาดาเธอ ผู้ทรงเป็น ปิยมหาราชปดิวรัดา ในพระพุทธเจ้าหลวง

 

หม่อมเจ้าสาย ลดาวัลย์ เมื่อประสูติทรงประทับอยู่ที่วังของพระบิดา โดยมีสมเด็จกรมพระยาสุดารัตนราชประยูร ทรงเป็นผู้อภิบาล มีพระเชษฐภคินีที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาจีนสองพระองค์ และได้รับราชการฝ่ายในเป็นพระอรรคชายาเธอใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พร้อมกันทั้งสามพระองค์ คือ

หม่อมเจ้าบัว ลดาวัลย์ เมื่อเป็นพระมเหสี มีพระอิสริยยศเป็น พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค ต่อมาได้ทรงกรมเป็น กรมขุนอรรควรราชกัลยา หม่อมเจ้าปิ๋ว ลดาวัลย์ เมื่อเป็นพระมเหสี มีพระอิสริยยศเป็น พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคย์นารีรัตน์ สิ้นพระชนม์เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๐

 

น้อมรำลึก พระวิมาดาเธอ ผู้ทรงเป็น ปิยมหาราชปดิวรัดา ในพระพุทธเจ้าหลวง

 

พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา ทรงรับราชการฝ่ายในเป็นพระภรรยาเจ้าทรงอิสริยยศเป็นพระมเหสี ตำแหน่ง พระอรรคชายาเธอ มีหน้าที่ควบคุมดูแลห้องพระเครื่องต้น ของเสวยคาวหวาน อีกทั้งทรงเป็นผู้ที่ตั้งโรงเลี้ยงเด็กขึ้นเป็นแห่งแรกในประเทศไทย บริเวณตำบลสวนมะลิ ถนนบำรุงเมือง อุทิศพระกุศลประทานพระราชธิดาพระองค์ใหญ่ที่สิ้นพระชนม์ไปตั้งแต่ทรงพระเยาว์ ทรงรับเด็กกำพร้าและเด็กยากจนมาเลี้ยงดู สอนให้เล่าเรียน และฝึกวิชาชีพทั้งหญิงและชาย ทรงเป็นองค์อุปนายิกาสภาอุณาโลมแดง (สภากาชาดไทย) ในสมัยหนึ่งอีกด้วย

 

น้อมรำลึก พระวิมาดาเธอ ผู้ทรงเป็น ปิยมหาราชปดิวรัดา ในพระพุทธเจ้าหลวง

 

ในบั้นปลายแห่งพระชนม์ชีพของพระนาง  ในปี พ.ศ. ๒๔๖๘   พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗  ทรงตระหนักในพระราชหฤทัยว่า  พระนางทรงมีความจงรักภักดีต่อเบื้องพระยุคลบาทสมเด็จพระชนกนาถรัชกาลที่ ๕  เป็นที่สุด จึงทรงพระราชทานสถาปนาพระอิสริยยศให้สูงขึ้นเป็น "กรมพระ " และถวายสร้อยพระนามว่า " ปิยมหาราชปดิวรัดา "  อันมีความหมายว่า พระภรรยาเจ้าที่ซื่อสัตย์ต่อพระบาทสมเด็จพระปิยมหาราชยิ่งนัก จึงมีพระนามเติมว่า " พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมขุนสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา "

 

         น้อมรำลึก พระวิมาดาเธอ ผู้ทรงเป็น ปิยมหาราชปดิวรัดา ในพระพุทธเจ้าหลวง

พระนางทรงประชวรด้วยพระโรคเนื้อร้ายในช่องพระโอษฐ์  สิ้นพระชนม์ ณ ตำหนักในสวนสุนันทา พระราชวังดุสิต  เมื่อวันที่ ๒๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๗๒  โดยได้รับพระราชทานโกศกุดั่นน้อยทรงพระศพและได้รับพระราชทานพระโกศทองใหญ่ในวันออกพระเมรุพระราชทานเพลิงพระศพ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗  ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ พระราชทานเลื่อนพระเกียรติยศพระศพเป็นกรณีพิเศษให้สมฐานะที่ทรงเป็น...

"ปิยมหาราชปดิวรัดา" 

 

น้อมรำลึก พระวิมาดาเธอ ผู้ทรงเป็น ปิยมหาราชปดิวรัดา ในพระพุทธเจ้าหลวง

 

ขอบคุณข้อมูลจาก : https://th.wikipedia.org/.../พระวิมาดาเธอ_พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์_กรมพระสุทธาสินีนาฏ_ปิยมหาราชปดิวรัดา