ต้นตีนเป็ด พืชที่มีดีกว่าแค่กลิ่น มีประโยชน์มหาศาล

"ต้นตีนเป็ด" หรือ นิยมเรียก "พญาสัตบรรณ" เป็นไม้โตเร็ว ลำต้นสูงใหญ่ นิยมปลูกเป็นไม้มงคล และไม้ประดับ ให้ใบดกเป็นร่มเงา ดอกมีกลิ่นหอมแรงมากถึงฉุน

เนื้อไม้นำมาแปรรูปใช้ประโยชน์ได้หลายด้าน อาทิ เก้าอี้ โต๊ะ ไม่ตะเกียบ เป็นต้น แต่ไม่นิยมทำเป็นไม้ก่อสร้าง เนื่องจากไม่คงคงทน เนื้อไม้มีความหนาแน่นต่ำ

"ตีนเป็ด"เป็นพืชท้องถิ่นดั้งเดิมของทวีปเอเชียเขตตะวันออกเฉียงใต้ เช่น ไทย มาเลเซีย อินโดนีเซีย เป็นต้น ในประเทศไทยพบขึ้นอยู่ในป่าดิบชื้นทางภาคใต้และภาคตะวันออก และพบขึ้นอยู่ตามริมลำธารในป่าเบญจพรรณของภาคเหนือและอีสาน จึงอาจกล่าวได้ว่าตีนเป็ดเป็นพืชป่าดั้งเดิมของทุกภาคของไทย

 

 

เนื่องจากตีนเป็ดเป็นพืชอยู่ในวงศ์เดียวกับโมกบ้าน จึงมีผลเป็นฝักยาวออกเป็นคู่เช่นเดียวกับโมก แต่มีหลายคู่ในแต่ละช่อ ฝักตีนเป็ดมีลักษณะกลมเรียวยาวประมาณ 20-30 เซนติเมตร เมื่อแก่แตกออกเมล็ด ภายในมีปีกเป็นขนติดอยู่ตรงปลาย 2 ข้างของเมล็ด ทำให้ปลิวตามลมไปได้ไกล ในเปลือก ก้าน และใบตีนเป็ด มียางสีขาวอยู่ภายใน เมื่อถูกกรีดหรือหักจะมีน้ำยางไหลออกมา ชื่อที่เรียกคือ ตีนเป็ด ตีนเป็ดต้น พญาสัตบรรณ สัตบรรณ (ภาคกลาง)  หัสบัน (กาญจนบุรี) จะบัน (ปราจีนบุรี)

 

ประโยชน์ของตีนเป็ด

 

 

เนื่องจากตีนเป็ดเป็นต้นไม้พื้นบ้านดั้งเดิมของไทย คนไทยจึงรู้จักคุ้นเคยและนำมาใช้ประโยชน์มาเนิ่นนาน โดยเฉพาะด้านสมุนไพร จากตำราแพทย์แผนไทย บ่งบอกสรรพคุณด้านสมุนไพรของตีนเป็ด คือ

เปลือก : แก้ไข้เพื่อดีพิการ แก้บิด ขับพยาธิไส้เดือน แก้ไข้หวัด แก้หลอดลมอักเสบ สมานลำไส้ เจริญอาหาร เป็นยาขม

กระพี้ : ขับเลือดให้ตก

ราก : ขับผายลม

ใบ : แก้ไข้หวัด แก้ไข้ตัวร้อน พอกดับพิษต่างๆ

ดอก : แก้เลือดพิการ แก้ไข้ตัวร้อน

ยาง : ทำยารักษาแผลเน่าเปื่อย ผสมกับน้ำมันแก้ปวดหู บำรุงร่างกาย

 

 

เนื้อไม้ตีนเป็ดค่อนข้างเหนียวและทนทาน สีขาวอมเหลือง ใช้ทำหีบใส่ของ ทำแจง ทำใบพาย ทำของเล่น ไม้จิ้มฟัน เป็นต้น