ภูฏานไม่เหมือนใคร ชุดประจำชาติไม่ใช่แค่แฟชั่น แต่คือ "สถานะ"

“ชุดแต่งกายประจำชาติภูฏาน” ขณะที่โลกตะวันตกมองว่าเครื่องแต่งกายคือการแสดงออกถึงตัวตนและรสนิยมส่วนตัว ในประเทศที่ห้อมล้อมด้วยหิมาลัยอย่าง ภูฏาน มุมมองต่อ ชุดประจำชาติ นั้นแตกต่างออกไปโดยสิ้นเชิง Gho และ Kira ไม่ใช่แค่ผ้าที่ต้องสวมใส่เพื่อคงไว้ซึ่งวัฒนธรรม แต่คือ การประกาศ "สถานะทางสังคม" ที่ทรงพลังที่สุด ในสังคมภูฏานอย่างเป็นทางการ ตั้งแต่รูปแบบการทอผ้าไปจนถึงความยาวของแขนเสื้อ ทุกรายละเอียดมีนัยยะสำคัญที่บ่งชี้ถึง ระดับความสำคัญ และตำแหน่งหน้าที่ ของผู้สวมใส่ ซึ่งต่างจากประเทศอื่นที่สถานะถูกกำหนดด้วยตำแหน่งงานหรือทรัพย์สิน บทความนี้จะเปิดเผยเหตุผลที่ทำให้ชุดประจำชาติในภูฏานนั้น ไม่เหมือนใคร และมีบทบาทสำคัญในการจัดระเบียบโครงสร้างทางสังคมได้อย่างไร

ในราชอาณาจักรภูฏาน การแต่งกายไม่ใช่เพียงเรื่องความงาม แต่เป็น “ภาษาทางวัฒนธรรม” ที่บ่งบอกทั้งเพศและสถานะทางสังคมของผู้สวมใส่ ชุดประจำชาติภูฏานสำหรับผู้ชายนั้นเรียกว่า “โก” (བགོ - Gho) ส่วนของผู้หญิงเรียกว่า “คีรา” (ཀི་ར་ - Kira) ทว่าชุดจะยังไม่สมบูรณ์ หากขาดผ้าพาดบ่าที่เรียกว่า “คับเน” และ “ราชู”

 

“คับเน” (བཀབ་ནེ་ – kabné) คือผ้าพาดบ่าของบุรุษภูฏาน ที่สวมเฉียงจากไหล่ซ้ายพาดไปด้านขวา
สีของผืนผ้านี้สะท้อน “ลำดับชั้นทางสังคม” อย่างชัดเจน

• สีเหลือง (Saffron) สำหรับ พระมหากษัตริย์และสมเด็จพระสังฆราช
• สีส้ม (Orange) สำหรับนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรี
• สีแดง (Red/Dasho) สำหรับสมาชิกพระราชวงศ์ชาย ข้าราชการชั้นสูง และผู้ที่ได้รับพระราชทานเกียรติยศสูงสุด เช่น ผู้ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ เป็น ดาโช
• สีเขียว (Green) สำหรับผู้พิพากษา
• สีน้ำเงิน (Blue) สำหรับสมาชิกสภาแห่งชาติและสภาผู้แทนราษฎร
• สีขาว (White) สำหรับพลเมืองทั่วไป

​
ส่วน “ราชู” (ར་ཕྱུ་ – rachu) คือผ้าพาดบ่าของสตรีภูฏาน ใช้คล้องไหล่ซ้ายเหนือชุดคีรา ผ้าชนิดนี้มักทอด้วยไหมหรือลินิน มีลวดลายละเอียดงดงามและสีสันสะดุดตา ผ้าราชูสีแดงเข้มมักใช้ในงานพระราชพิธี ส่วนสีทองหรือสีเหลืองนั้น จะใช้สำหรับสมเด็จพระราชินี สมเด็จพระบรมราชชนนีของพระมหากษัตริย์ หรือพระบรมวงศ์ชั้นสูงสุดแล้วแต่จะโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม อย่างไรก็ดี สีของราชูสำหรับสตรี อาจไม่สามารถนำมาใช้แบ่งสถานภาพทางสังคมได้อย่างชัดเจนเท่ากับสีของคับเนสำหรับบุรุษที่ถูกนำมาใช้อย่างเคร่งครัด

 

 

ในงานพระราชพิธี รัฐพิธี หรือวาระสำคัญของชาติ สมเด็จพระราชาธิบดีแห่งภูฏานจะทรงคับเนสีเหลือง ในขณะที่สมเด็จพระราชินีจะทรงราชูสีแดงหรือทอง เช่น งานพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมรส สมเด็จพระราชินีแห่งภูฏานจะทรงราชูสีเหลืองทอง ส่วนในงานพระราชพิธี รัฐพิธี หรืองานพิธีการอื่น ๆ ตลอดจนการต้อนรับพระราชอาคันตุกะจากต่างประเทศ และการเสด็จพระราชดำเนินเยือนต่างประเทศ สมเด็จพระราชินีจะทรงราชูสีแดง ดังนั้น สี ลวดลาย และลักษณะของคับเนและราชูที่ทรงคลุมฉลองพระองค์ จึงนับเป็นสัญลักษณ์อย่างหนึ่งที่ใช้แสดงสถานะเพื่อบ่งบอกพระราชอิสริยยศตามโบราณราชประเพณีของราชสำนักภูฏาน อันเป็นแบบแผนสืบเนื่องมาจนทุกวันนี้

เรื่อง: อันตรกาล
ที่มาภาพ: His Majesty King Jigme Khesar Namgyel Wangchuck

ขอบคุณเพจเจริญกรุง