รู้มั๊ย!!ทำไมถึงใช้ “ไม้จันทร์หอม” ไม้ที่ใช้ทำพระบรมโกศ!?

ภายหลังจากที่ผู้แทนจากสำนักพระราชวัง พร้อมด้วยหัวหน้าโหรพราหมณ์ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์และคณะเข้ามาสำรวจและคัดเลือกไม้จันทน์หอม ที่จะใช้ในงานพระราชพิธีพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ที่อุทยานแห่งชาติกุยบุรี จ.ประจวบคีรีขันธ์

ซึ่งทางอุทยานฯกุยบุรีได้จัดเตรียมไม้จันทน์หอมที่จะใช้ในพระราชพิธีพระบรมศพไว้ 19 ต้น เพื่อให้คณะผู้แทนจากสำนักพระราชวังคัดเลือก หลังจากคณะเข้าไปสำรวจแล้วได้คัดเลือกไม้จันทน์หอมไว้ 4 ต้น คือลำดับที่ 11, 12, 14 และ 15 และกำหนดพิธีบวงสรวงตัดไม้จันทน์หอม ในวันจันทร์ที่ 14 พ.ย. โดยใช้ฤกษ์ 14.09-14.39 น. ตามที่รายงานไปแล้วนั้น

ส่วนคำถามที่ว่าเหตุใดจึงต้องใช้ไม้จันทร์หอมในการประกอบพิธีสำคัญนั้นมีข้อมูลประกอบดังนี้

ไม้จันทน์หอม เป็นไม้มีค่าที่หายากชนิดหนึ่ง จัดเป็นไม้มงคลชั้นสูง ใช้ในพระราชประเพณี ตั้งแต่สมัยโบราญมาจนถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งพระราชประเพณีเกี่ยวกับพระบรมศพ โดยเอาไม้จันทน์หอมที่ยืนต้นตายเองตามธรรมชาติ ซึ่งเนื้อไม้จะมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ มาสร้างพระรองประดับพระโกศพระบรมศพ ตลอดจนใช้ทำฟืนหรือดอกไม้จันทน์ ในพิธีพระราชทานเพลิงศพ ไม้จันทน์หอมเป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ เนื้อไม้แข็ง ละเอียด กะพี้สีน้ำตาลอ่อน นิยมใช้สร้างบ้าน หรือตำหนักของเจ้านายสมัยก่อน เนื้อไม้มีกลิ่นหอม สามารถนำมากลั่นเป็นน้ำหอม ใช้ทำเครื่องหอม ธูปหอม ตลอดจนเป็นยาสมุนไพร ได้อีกด้วย 

ซึ่งไม้จันทน์หอมเป็นไม้ยืนต้น ผลัดใบ ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงประมาณ ๓๐ เมตร เรือนยอดเป็น รูปกรวยต่ำ ๆ หรือเป็นพุ่มกลมค่อนข้างโปร่ง พบขึ้นกระจายอยู่ห่าง ๆ กัน ตามป่าดงดิบและป่าเบญจพรรณขึ้นทั่วไป เว้นแต่ทางภาคเหนือ และอาจพบขึ้นกระจัดกระจายอยู่ตามภูเขา หินปูน พบใน 
จังหวัดนครราชสีมา สระบุรี ระนอง และประจวบคีรีขันธ์ ในต่างประเทศพบในพม่า และอินเดีย

มีลำต้น มีลักษณะเปลา ตรง เปลือกสีเทาอมขาวหรือเทาอมนำตาล แตกเป็นร่องเปลือกชั้นในเมื่อถากใหม่ๆจะมีสีขาว ทิ้งไว้แห้งจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล 
 

เนื้อไม้ กระพี้ สีขาว แก่นสีน้ำตาลเข้ม ไสกบตบแต่งง่าย ไม้ที่ตายเองจะมีกลิ่นหอม ใช้ทำหีบใส่เสื้อผ้า เครื่องกลึง เครื่องแกะสลัก ทำหวี ดอกไม้จันทน์ ธูป น้ำมันหอมที่ได้จากการกลั่นชิ้นไม้ ใช้ปรุงเครื่องหอม และเครื่องสำอาง ใช้เป็นยาบำรุงหัวใจ เนื้อไม้ใช้เป็นยาแก้ไข้ แก้โลหิตเสีย แก้กระหายน้ำและอ่อนเพลีย 
 

 

โดยทั่วไปเป็น พืชหายาก ในพื้นที่จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่อุทยานแห่งชาติกุยบุรี เป็นแหล่งอนุรักษ์สายพันธุ์ตามธรรมชาติของไม้จันทน์หอม โดยพบเป็นหมู่ไม้ขนาดใหญ่ เปลาตรง

เหตุเพราะไม้จันทน์หอมมีความหอมไม่ว่าจะเป็น หรือตาย จึงเปรียบเหมือนคน เมื่อเกิดมาทำความดี ตายแล้วก็ยังมีความดีอยู่ คนโบราณจึงนำไม้จันทน์หอมมาเผาศพ เรียกว่า “ดอกไม้จันทน์” จนถึงปัจจุบันนี้

ที่ผ่านมาสำนักพระราชวังได้คัดเลือกไม้จันทน์หอมยืนต้น ที่ป่าเขตอุทยานแห่งชาติกุยบุรี ไปใช้ในพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี หรือสมเด็จย่า , สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราช นครินทร์และสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี รวมถึงงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก นั้นก็จะจัดสร้างโดย ใช้ ไม้จันทน์หอมจากป่านี้ด้วยเช่นกัน
 

ขอบคุณข้อมูล : สำนักอุทยานแห่งชาติ กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช

เรียบเรียง : อุดร แสงอรุณ