ใครจะรู้ไม้กวาดทางมะพร้าวReuse ใช้ขวดน้ำจากกองขยะประยุกต์กับด้ามไม้ไผ่จะมั่นคงแข็งแรง ไม่หลุดหลุ่ย กวาดใบไม้ร่วงช่วงนี้! กันไฟป่าลุกลาม

จังหวัดลำปางบังคับใช้มาตรการ 60 วันห้ามเผา ตั้งแต่วันที่ 10 กุมภาพันธ์ – 10 เมษายน 2561 เพื่อป้องกันปัญหาไฟป่าและมลพิษหมอกควันที่จะส่งผลต่อสุขภาพพี่น้องประชาชน และผลกระทบทางด้านเศรษฐกิจอันเป็นที่มาของรายได้หลักด้านการท่องเที่ยวของจังหวัดลำปาง หลังจากภาครัฐเอกชนหลายฝ่ายจับมือหันมารณรงค์สร้างความตระหนักอย่างจริงจัง ประชาชนเริ่มหันมาให้ความร่วมมือและเฝ้าระวังดูแลพื้นที่ของตนเองเพิ่มมากขึ้น   และในช่วงที่ต้นไม้กำลังผลัดใบช่วงนี้ การจัดการเชื้อเพลิงในช่วงห้ามเผาจึงทำได้แค่การจัดเก็บกวาดให้เป็นที่เป็นทาง บ้างก็นำไปกองรวมๆไว้ทำปุ๋ยหมักใช้เองในพื้นที่ปลูกผักสวนครัว สวนผลไม้ นาข้าว และประโยชน์ใช้สอยอื่นๆ ดังนั้นไม้กวาดทางมะพร้าวจึงกลายมาเป็นสินค้ายอดฮิต สำหรับกวาดใบไม้ที่ร่วงหล่นให้มากองรวมๆ กัน เพื่อจัดเก็บได้ง่ายขึ้น แต่การเลือกซื้อไม้กวาดทางมะพร้าวอย่างไรจึงจะประหยัดเงินในกระเป๋า ไม่ต้องซื้อบ่อยให้เปลืองตังค์ ปัญหาที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่หากใช้ไปนานๆ เกิดปัญหาเส้นทางมะพร้าวหักบ้าง หลุดออกจากด้ามที่ทำจากไม้บ้าง  ทำให้รู้สึกว่าการซื้อไม้กวาดชนิดนี้จะทำให้สิ้นเปลือง และไม่คุ้มค่ากับเงินที่จ่ายไป เนื่องจากสภาพที่ไม่มั่นคงแข็งแรงใช้งานได้ในระยะเวลาอันสั้น ต่อมาจึงเกิดวิธีคิดที่จะพัฒนาไม้กวาดแบบนี้ให้มั่นคงแข็งแรง และมีน้ำหนักเบาขึ้น ออกมาวางขายตามท้องตลาด เพื่อตอบสนองต่อความต้องการของตลาด กระแสการตอบรับอย่างล้นหลาม

บรรยากาศการลงพื้นที่ เยี่ยมชมการทำไม้กวาดทางมะพร้าวทรงพลังของคุณลุง เปา วงษ์พันธ์ วัย 86 ปี หมู่ 5สันป่าหนาด ตำบลนาโป่ง อำเภอเถิน จังหวัดลำปาง ที่คิดค้นการนำพลาสติกจากขวดน้ำดื่มที่ใช้แล้ว คัดแยกขยะที่ได้ในหมู่บ้าน เก็บสะสมไว้ สำหรับนำมาใช้เป็นส่วนประกอบในการทำให้ไม้กวาดจักสานทางมะพร้าว เพื่อให้มีน้ำหนักเบา เพิ่มความแข็งแรงทนทาน ใช้งานได้นานขึ้น ไม่มีปัญหาเรื่องเส้นทางมะพร้าวหลุดรุ่ยออกมาเหมือนกับไม้กวาดทั่วๆ ไปอย่างแน่นอน ปัจจุบันกำลังเป็นที่นิยมของชาวบ้านขายดิบขายดี จนผลิตแทบไม่ทัน

คุณลุงเปา วงษ์พันธ์ วัย 86 ปี กล่าวว่า ขวดน้ำดื่มพลาสติกที่ใช้ทำไม้กวาดทางมะพร้าว จะเลือกใช้เฉพาะขวดที่มีขนาดเล็ก ซึ่งส่วนใหญ่จะได้มาจากสิ่งของเครื่องสังฆทานที่ชาวบ้านนำมาถวายพระที่วัด เช่น ทำบุญวันพระ วันเกิด และงานบุญ ประเพณีทั่วไป บางทีชาวบ้านก็จะเก็บมาใช้บ้าง พระที่วัดจะเก็บไว้ให้บ้าง คัดแยกเอาขวดน้ำพลาสติกออกมาจากขยะในชุมชน หลังล้างทำความสะอาดแล้วก็เก็บใส่กระสอบสะสมไว้ เพื่อจะนำมาทำที่จับเส้นทางมะพร้าว ซึ่งเป็นส่วนที่สำคัญที่สุดของด้ามไม้กวาด แล้วรัดด้วยเส้นลวดยึดให้แน่นหนาเพื่อเพิ่มความเหนียวแน่น แข็งแรง ยืดอายุการใช้งานได้นานขึ้น และทำให้มีน้ำหนักเบาขึ้นเกือบเท่าตัว

“ทีแรกก็ไม่คิดว่าจะมีเสียงตอบรับจากชาวบ้านมากถึงขณะนี้ ก็ไม่ได้มีใครมาสอน หัดทำดู จะไปทำอย่างอื่นที่ต้องใช้เรี่ยวแรง ทำไม่ไหว อายุก็มากแล้ว ก็ต้องหาทำสิ่งของเครื่องใช้จากสิ่งจักสานทั่วไป ได้มีกิจกรรมเล็กๆ ทำในบ้านผ่อนคลายความเหงาไปได้บ้าง ”  คุณลุงเปากล่าว

 

ด้วยความที่เป็นคนช่างสังเกต และมีพื้นฐานเรื่องการทำเครื่องจักสานไม้ไผ่มาบ้าง ทำให้แต่ละวันนายเปาจะใช้เวลาว่างหลังรับประทานอาหารเช้าเสร็จแล้ว นั่งทำไม้กวาดอยู่บริเวณใต้ต้นขนุนหลังบ้าน บ้างก็เหลาแซ่ทางมะพร้าวผึ่งแดดเอาไว้ เตรียมวัสดุอุปกรณ์ให้พร้อม โดยวันหนึ่งสามารถทำไม้กวาดทางมะพร้าว ได้มากถึงวันละ 5 อันต่อวัน บางวันก็จะมีแม่ค้าในตลาดมาเหมาซื้อเอาไปจนเกลี้ยง ขายส่งในราคาอันละ 30 บาท มี 2 แบบ คือแบบกวาดพื้น และกวาดฝ้าเพดาน ซึ่งช่วงนี้ต้นไม้กำลังเริ่มผลัดใบ ความนิยมในการหันมาใช้ไม้กวาดทางมะพร้าวชนิดนี้ที่แข็งแรงกว่าจึงเป็นที่นิยมใช้กันทั้งหมู่บ้าน กระแสตอบรับดีขึ้นเรื่อยๆ จนผลิตแทบไม่ทัน   ทั้งๆ ที่ไม่ได้คิดที่จะทำขายในตอนแรก ขอแค่ได้มีกิจกรรมทำภายในบ้านได้ผ่อนคลายความเหงา แม้ว่าจะไม่ได้พบปะพูดคุยกับเพื่อนๆ ผู้สูงอายุเหมือนกับคนอื่นๆ เพราะต่างก็ล้มหายตายจากกันจนเกือบหมดแล้ว

ผลพลอยได้สำคัญอย่างหนึ่งก็คือชุมชนได้ร่วมกันคัดแยกขยะจากต้นทาง แล้วนำกลับมาทำสิ่งประดิษฐ์เพื่อทำให้เกิดประโยชน์ นับว่าเป็นแบบอย่างของการใช้หลักการของ R-Reuse คือการใช้ซ้ำ หนึ่งในกระบวนการ 3Rs ประชารัฐ นโยบายสำคัญของรัฐบาลรณรงค์ให้ประชาชนร่วมมือกันคัดแยกขยะเริ่มจากต้นทาง เพื่อลดปริมาณขยะภาคครัวเรือน ชุมชน หมู่บ้านให้เหลือที่จำเป็นต้องกำจัดทิ้งให้น้อยที่สุด ช่วยรัฐแบ่งเบาค่าใช้จ่ายกำจัดขยะซึ่งปีหนึ่งๆ รัฐต้องสูญเสียรายได้ในการกำจัดขยะเหล่านี้มูลค่าหลายพันล้านบาท แทนที่จะใช้งบประมาณในส่วนนี้ไปพัฒนาในด้านที่เกิดประโยชน์กับประชาชน ชุมชน และประเทศชาติ 

ชัยวัฒน์  เป๋าสมบัติ ผู้สื่อข่าวภูมิภาค สำนักข่าวทีนิวส์ จังหวัดลำปาง