ไข่เสี่ยงทาย สุดทึ่ง “สู่ขวัญกง” พิธีบายศรีโบราณสุดแปลกของชาวบ้านอาฮี (มีคลิป)

ที่บ้านอาฮี  ต.อาฮี  อ.ท่าลี่ จ.เลย  หมู่บ้านชายแดนไทย-ลาว ติดริมแม่น้ำเหือง  มีพิธีบายศรีสู่ขวัญที่เป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนที่ใดๆ ซึ่งปัจจุบันแทบจะไม่มีให้เห็นกันแล้ว นั่นคือ พิธีบายศรีสู่ขวัญกง ซึ่งชาวบ้านได้พากันรื้อฟื้นประเพณีนี้ขึ้นมาเพื่อให้เกิดการปลุกจิตสำนึกคนรุ่นหลังให้ช่วยกันอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีอันดีงามของหมู่บ้าน

ประเพณีสู่ขวัญกงนิยมทำกันในอดีต เป็นพิธีกรรมที่สร้างความเชื่อ ความสบายใจให้แก่ผู้ที่กำลังมีเคราะห์ หรือกำลังเจ็บไข้ได้ป่วย โดยจะมีพ่อหมอ หรือพราหมณ์หรือจ้ำประจำหมู่บ้าน เป็นผู้ทำพิธี อุปกรณ์ประกอบด้วย พานบายศรีสู่ขวัญ เครื่องไหว้ ดอกไม้ ธูปเทียน ที่สำคัญและแปลกไม่เหมือนใครก็คือ ต้องมีไข่ไก่ต้ม ข้าวสาร และไม้ไผ่ที่ผ่าซีกความกว้างประมาณ 0.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 15 เซนติเมตร ใช้เชือกมัดยึดปลายไม้ไผ่ทั้งสองด้าน ตัดให้โค้ง แล้วใช้เชือกผูกเชือกที่ยึดระหว่างปลายไม้ทั้งสองด้านอีกที เพื่อใช้เป็นที่หิ้ว หรือรวมๆเรียกว่า “กง”

สำหรับการทำพิธีนี้ ญาติก็นำผู้ที่ต้องการจะบายศรีสู่ขวัญมานั่งต่อหน้าพานบายศรีและพ่อพราหมณ์ เพื่อรับคำกล่าวการเรียกขวัญ โดยจะนำไข่ต้มวางลงกลางไม้ไผ่ครึ่งวงกลม ฝังไว้ในขันข้าวสาร เมื่อเสร็จการกล่าวคำเรียกขวัญแล้ว พ่อพราหมณ์ก็จะหิ้ว “กง” ขึ้นมา โดยมีไข่ตั้งอยู่ตรงกลาง อย่างน่าแปลกใจว่าไข่ไม่ร่วงออกจาก “กง”

หลังจากนั้นพ่อพราหมณ์ก็จะให้ญาติหรือผู้ร่วมพิธีนำเอาผ้าขาวม้ามารองกง ในขณะที่พ่อพราหมณ์ก็จะหมุนกงไปเรื่อยๆ หากไข่ตกใส่ผ้าขาวม้าของใคร ก็หมายถึงว่าขวัญของผู้มาทำพิธีอยู่กับคนนั้น จะต้องนำเงินมอบให้ผู้ที่ได้รับไข่  แล้วผู้ที่รับไข่ ก็จะมอบดอกไม้เครื่องไหว้ และนำเส้นฝ้ายมาผูกข้อมือของผู้มาเข้าพิธี เพื่อมอบขวัญคืนไปให้อยู่กับเนื้อกับตัว และถือว่าเป็นเสี่ยงทายว่าอาการป่วย หรือเคราะห์ร้ายที่กำลังอยู่ในตัวจะหายไปหรือไม่

นายรำไพ  กาแก้ว  นักประวัติศาสตร์ชุมชนบ้านอาฮี  กล่าวว่า เหตุที่ประเพณีสู่ขวัญกงได้ลบเลือนหายไป เนื่องจากปัจจุบันมีการรักษาผู้ป่วยที่ก้าวหน้าขึ้น มีโรงพยาบาล มีคลินิก ชาวบ้านจึงไม่ต้องมาพึ่งการการเสี่ยงทายหรือสร้างขวัญกำลังใจจากพิธีสู่ขวัญกง  อย่างไรก็ตาม ทางชุมชนได้รื้อฟื้นให้เยาวชนคนรุ่นหลังได้รับรู้และช่วยกันอนุรักษ์ไว้  นอกจากนี้ พิธีสู่ขวัญกงยังเป็นหนึ่งในกิจกรรมได้ร่วมเรียนรู้และบายศรีสู่ขวัญต้อนรับนักท่องเที่ยวที่มาเยือนชุมชนอาฮีด้วย.

ภัทราวุธ  บุญประเสริฐ  ผู้สื่อข่าวภูมิภาค สำนักข่าวทีนิวส์ จ.เลย