คำว่า"นายกรัฐมนตรี" หรือ "หัวหน้าคณะผู้บริหารประเทศ" มีประวัติความเป็นมาอย่างไร? และใครเป็นผู้บัญญัติศัพท์นี้ขึ้นมาใช้ (รายละเอียด)

บทความนี้เราจะมาพูดถึง คำว่า "นายกรัฐมนตรี" เกิดขึ้นเมื่อใด และ ใครเป็นผู้บัญญัติศัพท์นี้ขึ้นมาใช้!!!

จากการสืบค้น ผู้เขียนพบว่า "หัวหน้าผู้บริหารประเทศ" หรือ "นายกรัฐมนตรี" มีมาแต่อดีต เพียงแต่ยังไม่มีศัพท์คำว่า "นายกรัฐมนตรี" ใช้เท่านั้น เช่น จีนเรียกว่า "ไจ๊เสี่ยง" หรือ "มหาอุปราช" วรรณคดีสามก๊ก โจโฉ ก็เป็นดำรงตำแหน่งดังกล่าว, อินเดีย วรรณคดีเรื่องกามนิต - วาสิฏฐี ใช้คำว่า "ประธานมนตรี" ไทยเราก็ใช้คำว่า อัครมหาเสนาบดี, อัครมหาเสนาภิมุข, สมุหนายก, ประธานกรรมการราษฎร ฯลฯ

 

เรื่องมีอยู่ว่า เมื่อคณะราษฎรเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตยแล้ว ได้ดำเนินการร่างรัฐธรรมนูญฉบับถาวรซึ่งกำหนดว่าจะให้เสร็จภายในวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 หนึ่งในจำนวนนั้นคือ "ร่างกฎหมายเปลี่ยนชื่อเสนาบดีเป็นรัฐมนตรี" ที่มีอภิปรายในการประชุมสภาร่างรัฐธรรมนูญตกลงเห็นควรให้เปลี่ยน "เสนาบดี" และ "กรรมการราษฎร" มาใช้เป็น "รัฐมนตรี" แทน

ส่วนคำว่า "ประธานกรรมการราษฎร" ยังไม่ได้กำหนดว่าจะใช้อย่างไร จึงมอบให้พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) ดำเนินการต่อ พระยามโนปกรณ์ฯ ขอให้หลวงประดิษฐ์มนูธรรม (ปรีดี พนมยงค์) ช่วยหาข้อมูลเรื่องนี้จากรัฐธรรมนูญต่างชาติ และให้พระธรรมนิเทศทวยหาร (อยู่ อุดมศิลป์) ตำแหน่งอนุศาสนาจารย์ แปลเป็นภาษาไทย

หลวงประดิษฐ์ฯ เขียนบันทึกไว้สั้นๆว่า "ได้พบรัฐธรรมนูญฝรั่งเศสเขาเรียกหัวหน้าผู้บริหารประเทศของเขาว่า ‘Premier' ส่วนอังกฤษนั้นเขาเรียก ‘Prime-Minister' เยอรมันเรียกว่า ‘Chancellor' จะเทียบคำไทยอย่างไรสุดแต่คุณพระจะพิจารณา"

พระธรรมนิเทศฯ ได้เทียบคำดังนี้ Premier เป็น นาย + ก ตามหลักภาษาบาลี แปลว่า "ผู้เป็นนาย" ในที่นี้ "นายกรัฐมนตรี" คือผู้อยู่เหนือ หรือ ผู้นำคณะมนตรีของประเทศ
คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญคนสำคัญ 3 ท่าน คือ พระยามานวราชเสวี (ปลอด วิเชียร ณ สงขลา), หลวงประดิษฐ์ฯ และเจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา)ลงมติให้ใช้คำว่า "นายกรัฐมนตรี" แทนคำว่า "ประธานคณะกรรมการราษฎร ตั้งแต่วันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 เป็นต้นมา
ไทยเป็นประเทศแรกที่กำหนดและใช้คำว่า "นายกรัฐมนตรี" สำหรับตำแหน่งหัวหน้าผู้บริหารประเทศ จากนั้นกัมพูชาเป็นประเทศที่ 2 ใช้เมื่อ สมเด็จเจ้านโรดมสีหนุ เข้าดำรงตำแหน่ง "นายกรัฐมนตรี" พ.ศ. 2488 และลาวใช้ประเทศที่ 3 พ.ศ. 2488 เมื่อเจ้าเพชรราชดำรงตำแหน่งหัวหน้า

สรุปได้ดังนี้คือ…
คณะรัฐมนตรีไทยนั้นมีขึ้นครั้งแรกหลังจากการเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิบไตยตามพระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475 ซึ่งในขณะนั้นเรียกว่าคณะกรรมการราษฎร[1] และหลังจากมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช พ.ศ. 2475 จึงเปลี่ยนมาเรียกว่าคณะรัฐมนตรีและได้ใช้ชื่อนี้มาจนถึงปัจจุบันค่ะ 
บทบาทและอำนาจหน้าที่ของนายกรัฐมนตรีไทย 
The Role and Power of The Prime Minister of Thailand
โดย:จักริน วงศ์กุลฤดี
Chakrin Wongkulluedee

นายกรัฐมนตรีเป็นผู้ที่มีความสำคัญต่อการปกครองในระบบรัฐสภา เพราะเป็น หัวหน้ารัฐบาล มีหน้าที่ควบคุมและรับผิดชอบการใช้อำนาจบริหาร จึงจำเป็นต้องกำหนดอำนาจหน้าที่ของบุคคลดังกล่าวเพื่อให้สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อวิเคราะห์อำนาจหน้าที่ของนายกรัฐมนตรี ตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ และพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534 ตลอดจนพระราชบัญญัติที่เกี่ยวข้องอื่น ๆ ว่ามีอยู่อย่างไรและเหมาะสมแล้วหรือไม่ และนายกรัฐมนตรีมีบทบาทในการใช้อำนาจดังกล่าวนั้นอย่างไร นอกจากนั้น ยังได้วิเคราะห์โครงสร้างพรรคการเมืองและรูปแบบการใช้อำนาจบริหารภายใต้รัฐ บาลผสม ว่ามีส่วนทำให้การปฏิบัติหน้าที่ของนายกรัฐมนตรีมีประสิทธิภาพหรือไม่ ผลการวิจัยพบว่า บทบัญญัติเรื่องอำนาจหน้าที่ของนายกรัฐมนตรีมีอยู่มากมายกว้างขวาง และบางเรื่องยังไม่เหมาะสม ส่วนบทบาทการใช้อำนาจของนายกรัฐ มนตรีนั้น ขึ้นอยู่กับภาวะผู้นำของนายกรัฐมนตรี นอกจากนั้น พรรคการเมืองในปัจจุบัน มิได้ทำหน้าที่เป็นสถาบันหลักในการสร้างบุคลากรที่มีคุณภาพให้แก่สถาบันของรัฐ คือ รัฐบาลและรัฐสภาและการใช้อำนาจบริหารภายใต้รัฐบาลผสมเป็นการใช้วิธี การตกลงแบ่งปันตำแหน่งหน้าที่และความรับผิดชอบในทางการเมืองของแต่ละ พรรคออกจากกันโดยเด็ดขาด ทำให้นายกรัฐมนตรีมิได้อยู่ในฐานะ "ผู้นำ"ที่มีอำนาจตัดสินใจทางการเมืองได้อย่างแท้จริง แต่มีฐานะเป็นเพียงหัวหน้าพรรคการเมือง ที่มีเสียงมากที่สุดพรรคหนึ่งในบรรดาพรรคที่เข้าร่วมรัฐบาลด้วยกันเท่านั้น และใน สภาพเช่นนี้ส่งผลให้การปฏิบัติหน้าที่ของนายกรัฐมนตรีไม่มีประสิทธิภาพ สำหรับการแก้ไขปัญหาดังกล่าวนั้น อาจทำได้โดยการปรับปรุงกฎหมายเกี่ยว กับอำนาจที่ของนายกรัฐมนตรีให้เหมาะสม และใช้มาตรการทางกฎหมายสร้าวภาวะ "ผู้นำ" และความมั่นคงให้แก่นายกรัฐมนตรี เพื่อให้การปฏิบัติหน้าที่ของนายกรัฐมนตรีมีประสิทธิภาพสูงยิ่งขึ้น

ขอขอบคุณท่านผู้เป็นเจ้าของเครดิตภาพที่ผู้เขียนได้นำมาจาก (อินเตอร์เน็ต)เพื่อใช้ในการแสดงประกอบเนื้อหาสาระข้อมูลนี้ค่ะ..และขอขอบคุณแหล่งที่มาของภาพและข้อมูลจาก:วิกิพีเดีย, 
บทบาทและอำนาจหน้าที่ของนายกรัฐมนตรีไทย 
The Role and Power of The Prime Minister of Thailand
โดย:จักริน วงศ์กุลฤดี
Chakrin Wongkulluedee,เรือนไทยวิชาการคอม.
,และข้อมูลเพิ่มเติมบางส่วนจาก :อินเตอร์เน็ตค่ะ

เรียบเรียงโดย: โชติกา พิรักษา และ ศศิภา ศรีจันทร์ ตันสิทธิ์