มือเท้าปาก-เฮอร์แปงไจน่า ระบาดซ้ำ หมอแนะฉีดวัคซีนด่วน

กลายเป็นประเด็นที่ได้รับความสนใจอย่างมาก เมื่อเพจคลินิกเด็กหมอรวงข้าว ได้โพสต์ข้อความผ่านทางเฟซบุ๊ก เตือนผู้ปกครองให้เฝ้าระวังโรค "มือเท้าปาก" และ "เฮอร์แปงไจน่า" ที่เริ่มระบาดในเด็กเล็กช่วงนี้ โดยพบว่ามีผู้ป่วยเริ่มมีอาการแผลในปากและตุ่มแดงตามฝ่ามือฝ่าเท้าอย่างต่อเนื่อง พร้อมอธิบายลักษณะโรคและแนวทางการป้องกันอย่างละเอียด

โดยเพจคลินิกเด็กหมอรวงข้าว ระบุว่า

•  โรคมือเท้าปาก (HFMD) จะมีอาการแผลในปากร่วมกับตุ่มแดงบริเวณฝ่ามือ ฝ่าเท้า หัวเข่า ข้อศอก และก้น
•  เฮอร์แปงไจน่า (Herpangina) เป็นกลุ่มย่อยของมือเท้าปาก มีแผลเฉพาะในปากเท่านั้น (ยังไม่มีตุ่มฝ่ามือฝ่าเท้า เป็น subset ของมือเท้าปาก)

 สาเหตุ
เกิดจากเชื้อไวรัสกลุ่ม enterovirus ที่พบบ่อยได้แก่ coxsackievirus A16, coxsackievirus A6, enterovirus A71 ฯลฯ มีหลายสายพันธุ์  เป็นแล้วเป็นอีกได้
 
การติดต่อ
ติดต่อทางการสัมผัสน้ำลาย น้ำมูก อุจจาระ สารคัดหลั่งที่มีเชื้อมีระยะฟักตัว3-6 วัน
 อาการ

•  อาจนำมาด้วยไข้สูงอย่างเดียว 1-2 วัน
• จากนั้นเริ่มมีแผลในปาก มักเห็นเป็นลักษณะคล้ายแผลร้อนในที่เพดานปากและในคอหอย กินน้อยลง งอแง เจ็บคอ น้ำลายไหล
•  จากนั้นวันที่ 3-4 จะเริ่มเห็นตุ่มแดงขึ้นที่ฝ่ามือฝ่าเท้า บางรายอาจมีตุ่มที่ง่ามก้น อวัยวะเพศ หัวเข่า ข้อศอก 
•  วันที่ 4-5 ไข้เริ่มลง แต่แผลในคอและตุ่มฝ่ามือฝ่าเท้ายังอยู่ จะเริ่มดีขึ้นในช่วง 7-10 วัน
•  หลังหายป่วยจากมือเท้าปากที่ 1-6 เดือน อาจพบมือเท้าลอก เล็บเปราะได้ 
   

การรักษา
เนื่องจากเป็นเชื้อไวรัส รักษาตามอาการ  (ไม่จำเป็นต้องกินยาฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ไม่ต้องกินดักอะไรทั้งนั้น เชื้อตัวดีในร่างกายจะตายหมด)

•  ให้ยาพาราเซตามอลลดไข้ 
•  ใช้ยาชาหยอดในปาก/สเปรย์ยาชาพ่นคอ ลดอาการเจ็บแผล
•  กินอาหารอ่อน หากไม่ไอ #กินน้ำกินนมเย็นๆ กินไอติม ของเย็นๆได้
•  หากกินน้อย ซึมลง ปัสสาวะออกน้อย ให้น้ำเกลือทางเส้นเลือด 

การป้องกัน มือเท้าปากชนิดรุนแรงEV71ป้องกันได้ด้วยวัคซีน ฉีดก่อนภูมิขึ้นก่อน ฉีดได้เลยตั้งแต่อายุ 6 เดือนขึ้นไป ไม่ต้องรอเข้าโรงเรียนแล้วค่อยฉีดเพราะเชื้อโรคมีอยู่ทั่วไป ฉีด 2 ครั้งห่างกัน 1 เดือน #ความรุนแรงของEV71คือเชื้อขึ้นสมองกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ

•  หลังฉีดเข็มประมาณ 28 วัน ภูมิขึ้นประมาณ 97 %
•  หลังฉีดเข็มที่สอง 28 วัน ภูมิขึ้น 99-100%

และภูมิจะคงอยู่ในระดับที่ป้องกันโรคได้ถึงอายุประมาณ 6 ปี หลังจากนั้นเด็กจะเริ่มมีภูมิเองจากการติดเชื้อตามธรรมชาติ
(แม้ฉีดวัคซีนแล้วก็ยังมีโอกาสป่วยเป็นมือเท้าปาก/เฮอร์แปงไจน่า มีไข้ มีแผลในคอ มีตุ่มฝ่ามือฝ่าเท้า จากสายพันธุ์อื่นๆที่ไม่รุนแรงได้)
 หลีกเลี่ยงการสัมผัสสิ่งของสาธารณะ
ล้างมือหลังจับสัมผัสสิ่งของ และ ก่อนหยิบของเข้าปาก จับใบหน้า หรือขยี้ตา ควรล้างมือฟอกด้วยสบู่นาน อย่างน้อย 20 วินาที (เชื้อไม่ตายด้วยแอลกอฮอล์)
 คำแนะนำสำหรับสถานที่ดูแลเด็กและโรงเรียน

•   ถ้ามีผู้ป่วยให้หยุดเรียน 7-10 วัน
•  ถ้ามีผู้ป่วยมากกว่า 2 ราย ในห้องเดียวกัน  ภายใน 1 สัปดาห์ ให้ปิดเฉพาะห้องเรียน
•  ถ้ามีผู้ป่วยหลายห้องให้ปิดสถานที่/โรงเรียน 5-7 วัน

 มือเท้าปากเป็นแล้วเป็นอีกได้
• ในเด็กโตความรุนแรงจะลดลง
• เด็กอายุมากกว่า 6 ปี มักมีภูมิคุ้มกันบ้างแล้ว
• ผู้ใหญ่ก็สามารถติดเชื้อมือเท้าปากได้ อาจมีอาการเเค่ น้ำมูก คล้ายหวัด หรือคนที่ภูมิคุ้มกันต่ำ/คนสูงอายุก็อาจมีตุ่มและแผลในคอได้เช่นกัน

ขอบคุณ คลินิกเด็กหมอรวงข้าว