พบพืชหายาก หายเงียบจากบันทึกโลกนาน 113 ปี โผล่ที่เชียงราย

เฟซบุ๊ก สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ โพสต์ข้อความ ระบุว่า พบพืชหายากที่หายเงียบจากบันทึกโลกนานถึง 113 ปี

กลับมาปรากฏอีกครั้งบนผืนแผ่นดินไทย Heterostemma brownie Hayata โผล่กลับมาอย่างสง่างาม ท่ามกลางพรมมอสเขียวขจีกลางผืนป่าดิบใน จ.เชียงราย นี่คือการปรากฏตัวอีกครั้งในรอบกว่าศตวรรษ เผยแพร่ที่นี่ครั้งแรกบนโลกโซเชียลของไทย

 

พืชชนิดนี้เคยมีรายงานเพียงในไต้หวัน จีน และเวียดนาม เมื่อราว พ.ศ.2449 (1906) ก่อนจะเงียบหายจากบันทึกของโลกพฤกษศาสตร์ไปนานนับร้อยปี จนกระทั่งใน พ.ศ.2562 ทีมนักอนุกรมวิธานพืชจากองค์การสวนพฤกษศาสตร์ (BGO) ได้ค้นพบอีกครั้งในพื้นที่ป่าดิบของเชียงราย และมีการตีพิมพ์รายงานอย่างเป็นทางการในปีถัดมา (พ.ศ.2563)

ลักษณะเด่นที่สะกดสายตา มีดังนี้ เป็นไม้เลื้อยเนื้ออ่อน มีน้ำยางสีขาว / ใบเรียงตรงข้าม แผ่นใบรูปไข่ถึงรูปรี / ดอกสีเหลืองสด มีกลีบดอก 5 แฉกคล้ายดาว / บริเวณกลีบดอกมีจุดประสีแดงทั่วแผ่นกลีบ / กลางดอกโดดเด่นด้วยกระบังรอบสีแดงเข้ม 5 แฉก รูปทรงคล้ายดาวทะเลที่นิ่งสงบใต้ผืนทะเลลึก

จัดอยู่ในวงศ์ Apocynaceae (วงศ์ดอกรัก) สถานภาพการอนุรักษ์ ยังไม่ถูกจัดอันดับอย่างเป็นทางการ แหล่งที่พบในธรรมชาติ เฉพาะป่าดิบของจังหวัดเชียงราย ที่ความสูงประมาณ 500 เมตร จากระดับทะเล ช่วงออกดอก คือ ฤดูฝน (เดือนมิถุนายนถึงกรกฎาคม) พบในไต้หวัน จีน เวียดนาม ไทย และลาว ซึ่งมีจำนวนน้อยมาก

ข้อมูลโดย : ดร.วรนาถ ธรรมรงค์ [W.Thammarong] นักอนุกรมวิธานพืช | สำนักวิจัยและอนุรักษ์ องค์การสวนพฤกษศาสตร์ ภาพถ่ายโดย : Dr. Michele Rodda อ้างอิง : Thammarong, W., Rakarcha, S. & Rodda, M. 2020. 𝙃𝙚𝙩𝙚𝙧𝙤𝙨𝙩𝙚𝙢𝙢𝙖 𝙗𝙧𝙤𝙬𝙣𝙞𝙞 (Apocynaceae), a new record for Laos and Thailand. Thai Forest Bulletin (Botany) 48(2): 114–117.

ทั้งนี้ ทางสวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ ยังเชิญชวนร่วมตั้ง “ชื่อไทย” ให้พืชหายากนี้ ซึ่งก็มีผู้เข้าไปคอมเมนต์เสนอชื่อไทยสวยๆ และความหมายดีจำนวนมาก อาทิ “ดาวพิรุณสยาม” ดาว = ดอกที่มีลักษณะคล้ายดาว พิรุณ = สื่อการเกิดขึ้นในฤดูฝน สยาม = เกิดในประเทศไทย บ่งบอกถึงความภูมิใจ ที่มีดอกไม้หายาก เกิดขึ้นในไทยอีกครั้ง

“สยามดารากาญจน์” = ดาวทองแห่งสยาม, “ดอกส้มสีทอง” = ส่วนตัวชอบชื่อที่เรียกง่ายๆ จำง่ายๆ ความหมายตรงตัว ไม่ซับซ้อน, “ดาวธรรมรงค์” =(ถ้าเป็นผู้เห็นอีกครั้งในไทยค่ะ) หรือดาวเชียงราย
“พราวดาริกา” = พราว : สีเลื่อม วาววับ (พ้องกับเสียง brown) ดาริกา : ดวงดาว,

“เวียงบุษดากร” = เวียงชัยนารายณ์ (ชื่อเมือง) +บุษบา (ดอกไม้) + ดารากร (ดวงดาว) หรืออื่นๆ เช่น เบญจดารารายณ์ ดาราราย​, ดาราทอง, ดาวมะเฟือง, ดาวบุษราคัม เป็นต้น