ปวดข้อ สู่ก้อนแข็งใต้ผิว หมอไขปริศนา "โทฟัส" ภัยเงียบโรคเก๊าท์

จากกรณี ผศ.นพ.ธนินนิตย์ ลีรพันธ์ (หมอเก่ง) ผู้เชี่ยวชาญโรคกระดูกและข้อ โพสต์ผ่านเพจเฟสบุ๊ก หมอเก่งกระดูกและข้อ อธิบายเรื่อง โทฟัส (Tophi) ก้อนใต้ผิวหนังที่เกิดจากโรคเก๊าท์เรื้อรัง ระบุว่า ก้อนใต้ผิวหนังที่เกิดจากโรคเก๊าท์เรื้อรัง

 

คุณไพโรจน์ อายุ 58 ปี ตั้งคำถามว่า “หมอครับ ผมมีก้อนแข็ง ๆ ขึ้นที่หลังเท้า ไม่เจ็บ แต่ไม่น่าจะใช่กระดูก ผมเคยเป็นเก๊าท์มาก่อน” ก้อนนี้สังเกตเห็นมานานแต่ไม่ได้สนใจเพราะไม่เจ็บ จนเมื่อมีหลายก้อนและรูปร่างเท้าเปลี่ยน จึงมาตรวจ หมอเก่งชี้ว่า ก้อนดังกล่าวอาจเป็น โทฟัส (Tophi) ซึ่งเกิดจากโรคเก๊าท์ที่ไม่ได้ควบคุมเป็นเวลาหลายปี

โทฟัส (Tophi) คืออะไร?
โทฟัสคือก้อนของผลึกยูริก (urate crystals) ที่สะสมอยู่ใต้ผิวหนัง เกิดจากโรคเก๊าท์เรื้อรังที่ระดับกรดยูริกในเลือดสูงต่อเนื่อง โดยผลึกยูเรตจะตกตะกอนบริเวณข้อและเนื้อเยื่อรอบ ๆ คนที่เป็นเก๊าท์เฉียบพลันมักมีแค่ข้ออักเสบ แต่หากไม่ควบคุมระดับยูริก กรดยูริกจะสะสมมากขึ้นจนกลายเป็นโทฟัส โดยมักพบที่ 

• ข้อนิ้วเท้า ข้อนิ้วมือ
• หลังเท้า
• ข้อศอก
• ใบหู
• รอบข้อที่เคยอักเสบบ่อย
• บางรายก้อนอาจใหญ่จนข้อผิดรูป เดินลำบาก หรือเกิดการอักเสบซ้ำ
   

 

ลักษณะของก้อนโทฟัส

• นูนใต้ผิวหนัง แข็งเหมือนกระดูก
• ไม่เจ็บ หากไม่อักเสบ
• ผิวหนังบางลงหรือมีสีขาวอมเหลือง
• บางกรณีแตก มีผงสีขาวคล้ายชอล์ก (ผลึกยูริก)

โทฟัสบอกอะไรเกี่ยวกับโรคเก๊าท์?

• เป็นเก๊าท์เรื้อรังหลายปี (มักเกิน 10 ปี)
• ระดับยูริกในเลือดสูงต่อเนื่องโดยไม่ควบคุม
• เสี่ยงโรคแทรกซ้อน เช่น นิ่วในไต หรือไตเสื่อม
• การรักษาเก๊าท์ต้องไม่ใช่แค่แก้อักเสบเมื่อปวด แต่ต้อง ควบคุมระดับกรดยูริกให้อยู่ในเกณฑ์ตลอดเวลา (≤ 6 mg/dL)

การวินิจฉัยโทฟัส

• ซักประวัติว่าเคยเป็นเก๊าท์หรือไม่
• ตรวจร่างกายดูตำแหน่งและลักษณะก้อน
• เจาะเลือดวัดระดับกรดยูริก
• เอกซเรย์ข้อ หรืออัลตราซาวด์ดูลักษณะภายในก้อน
• บางรายอาจเจาะก้อนตรวจผลึกยูริก

การรักษาโทฟัส

• ควบคุมระดับกรดยูริก ≤ 6 mg/dL ด้วยยา เช่น allopurinol หรือ febuxostat ภายใต้การดูแลแพทย์
• หลีกเลี่ยงอาหารพิวรีนสูง เช่น เครื่องในสัตว์ อาหารทะเล เบียร์
• ดื่มน้ำมาก ๆ เพื่อช่วยขับกรดยูริก
• รักษาอักเสบเฉียบพลันด้วย colchicine, ยาแก้อักเสบ หรือสเตียรอยด์ตามแพทย์สั่ง
• กรณีโทฟัสใหญ่หรืออักเสบบ่อย อาจต้องผ่าตัด โดยเฉพาะหากข้อเริ่มผิดรูปหรือเคลื่อนไหวลำบาก

โทฟัสหายได้ไหม?
ข่าวดีคือ หากควบคุมระดับกรดยูริกได้ต่อเนื่อง (≤ 5–6 mg/dL) ก้อนจะค่อย ๆ เล็กลง และบางรายอาจหายเองใน 1–2 ปี ยิ่งเริ่มรักษาเร็ว โอกาสหายยิ่งสูง และลดความเสี่ยงข้อผิดรูป

หมอสรุปว่า โทฟัสคือสัญญาณเตือนว่าโรคเก๊าท์เริ่มลุกลาม ไม่ใช่แค่ข้ออักเสบชั่วคราว แต่เป็นการสะสมกรดยูริกที่อาจทำลายข้อต่อและอวัยวะภายใน หากพบก้อนนูนใต้ผิวหนัง โดยเฉพาะผู้ที่เคยเป็นเก๊าท์ ควรมาตรวจทันที เพื่อรักษาก่อนข้อเสียหายถาวร

ขอบคุณ หมอเก่งกระดูกและข้อ