เตือนภัย RSV ไวรัสเงียบที่ยังไม่มียารักษาเฉพาะ เช็กความเสี่ยง-วิธีป้องกันก่อนสาย

อย่ามองข้าม RSV ไวรัส เงียบมรณะที่ยังไม่มียารักษาเฉพาะ เช็กความเสี่ยงและวิธีป้องกันก่อนสาย แม้จะไม่ใช่ชื่อที่คุ้นหูเท่าไข้หวัดใหญ่หรือโควิด-19 แต่ ไวรัส RSV (Respiratory Syncytial Virus) คือ ภัยเงียบที่ร้ายแรงอย่างยิ่ง โดยเฉพาะกับกลุ่มเสี่ยงอย่าง ผู้สูงอายุ และผู้ที่มี โรคประจำตัว เชื้อ RSV สามารถทำให้เกิดอาการ ปอดอักเสบรุนแรง จนถึงขั้นเสียชีวิตได้ ซึ่งน่ากังวลอย่างยิ่ง เพราะปัจจุบัน ยังไม่มี "ยารักษาเฉพาะ" เหมือนไวรัสอื่น ๆ การป้องกันจึงเป็นหัวใจสำคัญที่สุด ก่อนที่อาการจะหนักจนเกินแก้ไข

Tuck Talk: เตือนภัย RSV ไวรัสเงียบมรณะ ปอดอักเสบรุนแรงถึงตาย โดยเฉพาะผู้สูงวัย (รศ.นพ.กมล แก้วกิติณรงค์)

 

RSV คืออะไร? ทำไมผู้ใหญ่จึงอันตรายกว่าเด็ก?

รศ.นพ.กมล แก้วกิติณรงค์ อายุรแพทย์โรคระบบทางเดินหายใจ เผยว่า หลังยุคโควิด-19 เราตระหนักถึงความร้ายแรงของโรคปอดอักเสบมากขึ้น โดยเฉพาะในผู้สูงวัย ซึ่งไวรัสที่อันตรายไม่แพ้กันคือ RSV (Respiratory Syncytial Virus) ซึ่งเป็นสาเหตุ อันดับ 2 ของโรคปอดอักเสบจากไวรัสในผู้สูงอายุ

อาการเริ่มต้นคล้ายหวัดธรรมดา: ไวรัสส่วนใหญ่รวมถึง RSV มักมีอาการเริ่มต้นคล้ายไข้หวัดธรรมดา (น้ำมูกไหล ไอ เจ็บคอ) ทำให้คนส่วนใหญ่มักซื้อยากินเอง แต่เมื่อเชื้อลงปอดจะเริ่มมีอาการหอบเหนื่อย ออกซิเจนต่ำ ซึ่งเป็นจุดที่ต้องเข้ารับการรักษาทันที

ผู้ใหญ่รุนแรงกว่าเด็ก 10 เท่า: แม้ RSV จะเป็นที่รู้จักในเด็กเล็ก (อายุน้อยกว่า 2 ปี) แต่ในกลุ่ม ผู้สูงอายุ หรือผู้ที่มีโรคประจำตัว (หอบหืด, ถุงลมโป่งพอง, เบาหวาน, ตับ, ไต) จะมีอาการรุนแรงกว่าเด็กมาก

ความรุนแรง: ผู้ใหญ่ที่ติดเชื้อแล้วลงปอด มักจะต้องนอนโรงพยาบาล ใช้เครื่องช่วยหายใจ เข้า ICU และ มีโอกาสเสียชีวิตมากกว่าเด็กถึง 10 เท่า

ภาวะแทรกซ้อนที่น่ากลัว: ในกลุ่มเสี่ยง โอกาสเกิดปอดอักเสบสูงถึง 3 ใน 4 และในกลุ่มที่ลงปอด มีโอกาสเสียชีวิตถึง 1 ใน 4 นอกจากนี้ ยังสามารถกระตุ้นให้เกิด กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ได้ด้วย ซึ่งความเสี่ยงในการเสียชีวิต มากกว่าไข้หวัดใหญ่ถึง 4 เท่า

 

RSV แตกต่างจากโควิด-ไข้หวัดใหญ่อย่างไร?

 

1. ไม่มี "ยารักษาเฉพาะ":

โควิด-19 และไข้หวัดใหญ่: หากตรวจพบเร็วในกลุ่มเสี่ยง จะมียาเฉพาะที่ช่วยป้องกันไม่ให้อาการแย่ลงได้

RSV: ไม่มี "ยารักษาเฉพาะ" ที่จะยับยั้งไม่ให้เชื้อลงปอดได้ หากตรวจเจอแล้วมีอาการแค่หวัด แพทย์จะให้ยาแก้หวัดตามอาการเท่านั้น ต้องเฝ้าดูอาการอย่างใกล้ชิด

 

2. ผลกระทบต่อปอดในระยะยาว:

ปอดอักเสบจาก RSV: หากอาการรุนแรงถึงขั้นต้องใส่เครื่องช่วยหายใจ แม้รอดชีวิต ปอดก็จะ เสื่อมหรือเสียหาย ไปส่วนหนึ่ง (ปอดเหลือปริมาณน้อยลง) โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคเดิมอยู่แล้ว เช่น ถุงลมโป่งพอง จะทำให้อาการทรุดลงและควบคุมได้ยากขึ้น

 

3. ติดซ้ำได้ง่าย:

ภูมิคุ้มกันธรรมชาติอยู่สั้นมาก: RSV สามารถกลับมาเป็นซ้ำได้อีก ภายใน 2 เดือน เนื่องจากภูมิคุ้มกันตามธรรมชาติอยู่ได้ไม่นาน

 

ช่วงเวลาการระบาดและวิธีป้องกันที่ดีที่สุด

 

1. ช่วงระบาดและวิธีการแพร่เชื้อ:

ช่วงเวลา: ตามข้อมูลมักระบาดคู่ไปกับไข้หวัดใหญ่ คือช่วง กรกฎาคม ถึง พฤศจิกายน (ฝนถึงหนาว) แต่ในปัจจุบันพบการระบาดได้ตลอดทั้งปี

การแพร่เชื้อ: ติดต่อง่ายมาก โดยเชื้อออกมาทางลมหายใจ ไอ จาม และสามารถอยู่บนข้าวของเครื่องใช้ หรือบนมือได้นาน หลายชั่วโมงถึงเป็นวัน การอยู่ในห้องแอร์ที่อากาศไม่ถ่ายเทยิ่งทำให้ติดง่าย

 

2. คำแนะนำและการฉีดวัคซีน:

การดูแลเบื้องต้น:

ดูแลสุขภาพให้แข็งแรง (อาหาร อากาศ ออกกำลังกาย พักผ่อน)

หลีกเลี่ยง การอยู่ใกล้ชิดกับคนที่มีอาการหวัด

ล้างมือบ่อย ๆ และ สวมหน้ากากอนามัย

วัคซีนคือการป้องกันสำคัญ: ปัจจุบันปอดอักเสบมีวัคซีนสำหรับเชื้อหลัก ๆ ได้แก่ โควิด-19, ไข้หวัดใหญ่, RSV, และนิวโมค็อกคัส (Pneumococcus) ในกลุ่มเสี่ยงควรพิจารณาฉีดวัคซีนเหล่านี้

 

ไข้หวัดใหญ่: แนะนำให้ฉีด ทุกปี

• RSV: ข้อมูลปัจจุบันระบุว่าหากฉีดสามารถคุ้มเชื้อได้อย่างน้อย 2-3 ปี
• นิวโมค็อกคัส: วัคซีนป้องกันปอดอักเสบจากเชื้อนิวโมค็อกคัส (หลายคนเข้าใจผิดว่าฉีดแล้วจะไม่เป็นปอดอักเสบจากทุกเชื้อ ซึ่งไม่จริง)

 

สามารถติดตาม "Tuck Talk" ได้ที่ช่องทาง Podcast: Life Dot, Facebook: Life Dot, Youtube: Life Dot วันพฤหัสบดี (สัปดาห์เว้นสัปดาห์) เวลา 18.00 น. หรือคลิกชมรายการย้อนหลัง