น้ำท่วมหาดใหญ่สูงสุดเป็นประวัติการณ์ ภาคใต้วิกฤตหนัก เพราะอะไร

ดร.สนธิ คชวัฒน์ นักวิชาการด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ออกมาโพสต์แสดงความคิดเห็นถึงเหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่ อ.หาดใหญ่ สงขลา ในเวลานี้ ภาคใต้วิกฤติหนัก อ.หาดใหญ่ น้ำท่วม สูงสุดเป็นประวัติการณ์ เพราะอะไร?  พร้อมตั้งข้อสังเกตุ อีกว่า หาดใหญ่น้ำท่วมหนักในรอบ15ปี และมักเกิดในช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคมของทุกปี โดยเฉพาะในช่วงเดือนพฤศจิกายนเคยเกิดน้ำท่วมหนักมาหลายครั้ง

ภาคใต้วิกฤติหนัก อ.หาดใหญ่ น้ำท่วม สูงสุดเป็นประวัติการณ์ เพราะอะไร?

1. ภาคใต้วิกฤตหนักน้ำท่วมหนัก 10 จังหวัด ประชาชนเดือดร้อนถึง560,000 ครัวเรือน ขณะที่จังหวัดสงขลาน้ำท่วมครบทุก16 อำเภอ ประชาชนเดือดร้อนจากน้ำท่วมถึง 150,000 ครัวเรือนโดยเฉพาะที่อ.หาดใหญ่น้ำท่วมหนักสุดในรอบ 25 ปีจากปี 2543 สูญเสียเศรษฐ กิจมากกว่า 500 ล้าน

2. สาเหตุน้ำท่วมใหญ่ที่อำเภอหาดใหญ่จังหวัดสงขลา
2.1. สภาพภูมิประเทศ เมืองหาดใหญ่สภาพพื้นที่ค่อนข้างต่ำเป็นพื้นที่ลุ่มลาดลงสู่ทะเลสาบสงขลา ทำให้น้ำไหลลงมารวมกันได้ง่ายและระบายออกได้ยากขึ้นกับน้ำในทะเลสาบสงขลา หากเป็นช่วงน้ำทะเลหนุนน้ำจะระบายลงได้ยาก 

นอกจากนี้ยังมีของอู่ตะเภาซึ่งเป็นคลองสายหลักยาว116กม.ไหลมาจากอ.สะ เดาผ่านอ.หาดใหญ่ไหลไปลงทะเลสาบสงขลาที่ต.คูเต่า อ.บางกล่ำ และยังมีคลองร.1หรือคลองภูมินาถดำริ ซึ่งเป็นคลองโครงการบรรเทาอุทกภัย สร้างมาจากพระราชดำริของสมเด็จพระเจ้าอยู่ หัวรัชกาลที่ 9 เป็นโครงการผันน้ำจากคลองอู่ตะเภาและน้ำที่ไหลมาท่วมตัวอ.หาดใหญ่ เพื่อให้ระบายลงสู่ทะเล สาบสงขลาโดยเร็ว คลองอู่ตะเภาและคลอง ร.1ไหลจากทิศใต้ขึ้นไปยังทิศเหนือเพื่อให้น้ำลงสู่ทะเลสาบสงขลา ..
 

ขณะที่น้ำไหลลงมาจากเขาคอหงส์ อ. นาหม่อม และ อ.จะนะจะ จะไหลลงสู่คลองหวะ ด้านทิศตะวันออกซึ่งไหลต่อลงสู่คลองอู่ตะเภา

นอกจากนี้ยังมีน้ำที่ไหลมาจากเทือกเขานครศรีธรรมราชไหลลงสู่คลองต่ำและไหลไปลงคลองอู่ตะเภาที่ อ.หาด ใหญ่ทางด้านทิศตะวันตกด้วยเช่นกัน จะเห็นได้ว่าน้ำจากทุกทิศไหลลงสู่คลองอู่ตะเภา ซึ่งไหลผ่านอ.หาดใหญ่ ซึ่งเป็นพื้นที่ราบต่ำก่อนลงทะเลสาบสงขลาต่อไป...

2.2. สภาพภูมิอากาศที่แปรปรวน ฝนตกมากกว่าปกติ 
ขณะนี้มวลความกดอากาศสูงหรือ อา กาศเย็นจากประเทศจีนได้แผ่ลงมากดร่องมรสุมความกดอากาศต่ำที่พัดพาดผ่านภาคกลางที่ทำให้เกิดฝนตกหนักลงมายังภาคใต้ใกล้ประเทศมาเลเซีย ประกอบกับเป็นช่วงสภาวะลานิญญาที่เพิ่มความชื้นในอากาศมากกว่าปกติ จึงทำให้เกิดฝนตกหนักมากใน 10 จังหวัดภาคใต้ ฝนตกหนักตั้งแต่วันที่ 19-22 พฤศจิกายน 68รวมผลสะสม 3วันได้ถึง 595 มม.ซึ่งมากกว่า ปี 2543 และ 2553 ซึ่งสูงสุดคือ 515 มม. ขณะที่เขาคอหงส์อ.นาหม่อมในวันที่22พ.ย.มีฝนตกมากถึง 365 มม.และฝนยังตกต่อเนื่อง..น้ำทุกสายไหลลงมาสู่คลองอู่ตะเภา และล้นท่วมเมืองหาดใหญ่

2.3. การบริหารจัดการน้ำ/ การคาดการณ์/การเตรียมการรับมือ/การแจ้งเตือนและการช่วยเหลือผู้ประสบภัย ทำได้ไม่ค่อยดีนัก
การบริหารจัดการน้ำของประเทศไทยในปีนี้น่าจะอยู่ในเกณฑ์ต่ำกว่าปกติมากเพราะเกิดน้ำท่วมหนักทั่วประ เทศครบทุกภาค ตั้งแต่ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคอีสานและลงมาภาคใต้ ทั้งที่ ทราบ อยู่ แล้วว่าปีนี้เป็นภาวะลานิญญาและเป็นช่วงที่อากาศแปรปรวนหนัก

การแจ้งเตือนภัยพิบัติ ทำได้ล่วงหน้า 1-2 วันซึ่งได้มีการแจ้งเตือนผ่านCell Broadcastได้ดีพอสมควร ทุกคนในพื้น ที่ได้รับข่าวสารแต่การเตรียมการรับมือ และการแก้ไขในภาวะวิกฤตยังถือว่าต่ำกว่ามาตรฐานมาก ทุกวันนี้ที่ภาคใต้ได้เห็นคนติดอยู่บนหลังคาและยังไม่ได้รับอาหารและน้ำเป็นจำนวนมาก การช่วยเหลือยังทำได้ล่าช้า...

หาดใหญ่น้ำท่วมหนักในรอบ15ปี

อ.หาดใหญ่ จ.สงขลาเข้าสู่ภาวะวิกฤต! น้ำท่วมทั้งเมือง ถนนหลายสายถูกน้ำท่วมและไหลเอ่อล้น  เทศบาลนครหาด ใหญ่ประกาศ “ยกธงเหลือง” เฝ้าระวัง 12 พื้นที่เสี่ยง เตือนประชาชนเตรียมพร้อม 

จ.สงขลาน้ำท่วมครบ 16อำเภอ ที่ ต. ควนลัง อ.หาดใหญ่มีน้ำท่วมสูงระดับเอว บริเวณชุมชนริมคลองต่ำ เทศบาลได้ออกประกาศให้ประชาชนเร่งอพยพออกจากพื้นที่
น้ำท่วมของเมืองหาดใหญ่และจังหวัดสงขลามักเกิดในช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคมของทุกปี โดยเฉพาะในช่วงเดือนพฤศจิกายนเคยเกิดน้ำท่วมหนักมาหลายครั้งแล้วในพ.ศ 2531, ปี 2543, ปี 2553และปีนี้ 2568 ..ปัจจัยที่สำคัญคือ

1.สภาพภูมิอากาศ เกิดจากหย่อมความกดอากาศต่ำได้พัดผ่านเข้าทางภาคใต้ของประเทศไทย ทำให้มีฝนตกหนัก และเกิดน้ำหลากจากภูเขาลงสู่คลองอู่ตะเภาซึ่งเป็นเส้นทางน้ำหลัก

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศช่วงหลัง ฝนส่วนใหญ่จะตกระยะเวลาสั้นๆแต่มีปริมาณมาก นอกจากนี้ปีนี้ยังเกิดสภาวะของปรากฏการลานีญาทำให้เกิดฝนตกมากกว่าค่าปกติขณะที่ยังมีปัจจัยเสริมจากภาวะลานีญา(La Niña) ทำให้ร่องมรสุมความกดอากาศต่ำทางภาคใต้มีกำลังแรงขึ้นมากกว่าปรกติซึ่งโดยปรกติแล้วภาคใต้จะมีฝนตกชุกหรือฝนตกหนักจนถึงหนักมากอย่างต่อเนื่องโดยเฉพาะในช่วงปลายปี (ตุลาคม  - ธันวาคม) แต่ปีนี้หนักสุดในรอบ15ปี

2.มีการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินพื้นที่รอบเมือง ซึ่งจะส่งผลกระทบทำให้การเกิดอุทกภัยรุนแรงมากกว่าในอดีต คลองอู่ตะเภาไหลผ่านเมืองหาด ใหญ่ไปลงสู่ทะเลสาบ ปลายทางคือแหลมโพธิ์ ตำบลคูเต่าโดยต้นน้ำอยู่ที่ อำเภอสะเดา จังหวัดสงขลาและมีคลองสาขาที่สำคัญ คือ คลองสะเดา คลองหล้าปัง ซึ่งเป็นสาขาลุ่มน้ำอู่ตะเภาตอนบนสภาพภูมิประเทศของเมืองหาดใหญ่  พื้นที่ต่ำสุดอยู่บริเวณเขต 8โดยมีชุมชนวัดโคกอยู่ต่ำที่สุด (รทก. 4.7 เมตร) 

การขยายตัวของเมืองหาดใหญ่ มีการสร้างอาคารและถนนเข้ามาแทนที่พื้นที่เกษตรกรรมและป่าไม้ ซึ่งเป็น พื้นที่ที่เคยช่วยซับน้ำ เมื่อไม่มีที่ซับน้ำ ทำให้น้ำไหลลงสู่คลองอู่ตะเภาเร็วและรุนแรงมากขึ้นเมื่อเกิดฝนตกหนัก..จนรับไม่ไหวน้ำเอ่อล้นท่วมตัวเมือง

3. เทศบาลหาดใหญ่เตรียมการรับมือไม่ทัน กรณีที่มีฝนตกในจุดเดียวในปริ มาณมากเกิน100 มม.ดังเช่นในวันที่ 20 พย. 68 ฝนตกที่อ.หาดใหญ่ถึง165.5 มม. ทำให้เกิดการท่วมขังและระบายไม่ ทันประกอบกับการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินที่มีการถมพื้นที่ที่ขวางทางน้ำหรือทับที่ระบายน้ำทำให้ทิศทางการไหลของน้ำเปลี่ยนแปลงไป