รู้แล้วใครสร้างปราสาทสำคัญต่างๆ เพิ่งเข้าใจแต่ละที่มีไว้ทำอะไร

"ต้นเหตุความขัดแย้งไทย-กัมพูชา" และในรายการโหนกระแสวันนี้ พูดคุยกันต่อถึงสถานการณ์ ไทย-กัมพูชา โดยยังมาคุยกันต่อในแง่มุมประวัติศาสตร์ของสองชาติ ที่อาจจะเห็นถึงรอยแยกความขัดแย้งที่สืบเนื่อง ต่อเนื่องกันมาถึงปัจจุบัน ซึ่งคราวนี้ได้นักประวัติศาสตร์มาร่วมพูดคุย ดร.ทนงศักดิ์ หาญวงษ์  นักวิชาการอิสระผู้เชี่ยวชาญด้านโบราณคดี และ อ.ตุ๊ก บางปะอิน นักประวัติศาสตร์นอกตำรา

โดย ดร.ทนงศักดิ์ หาญวงษ์ นักวิชาการอิสระผู้เชี่ยวชาญด้านโบราณคดี ย้อนเล่าถึงแหล่งวัฒนธรรมร่วม เรื่องวัฒนธรรมร่วมในประวัติศาสตร์และโบราณคดีของราชวงศ์สุริยวรมัน แสดงให้เห็นถึงความต่อเนื่องและความเชื่อมโยงทางวัฒนธรรมของอาณาจักรขอมโบราณที่เคยตั้งอยู่ในอาณาเขตที่ปัจจุบันคือพื้นที่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยและประเทศกัมพูชา โดยที่ตั้งนครโบราณของราชวงศ์สุริยวรมันนั้นครอบคลุมถึงบริเวณจังหวัดศรีสะเกษของไทย ซึ่งในอดีตยังเป็นพื้นที่เดียวกับอาณาจักรขอมโดยไม่แบ่งเส้นเขตแดนประเทศ

 

ราชวงศ์สุริยวรมันเป็นราชวงศ์ที่มีบทบาทสำคัญในการสร้างและขยายอำนาจของอาณาจักรขอมในช่วงศตวรรษที่ 10 - 12 โดยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 เป็นผู้ทรงสร้างโบราณสถานสำคัญหลายแห่ง เช่น ปราสาทพระวิหาร ปราสาทตาเมือน และปราสาทหินพิมาย ซึ่งแสดงถึงความเชื่อในศาสนาพราหมณ์และพุทธศาสนามหายานอย่างลึกซึ้ง

 

 

• ปราสาทพระวิหาร

ตั้งอยู่บนยอดเขาพระวิหาร ซึ่งถือเป็นภูเขาศักดิ์สิทธิ์ของอาณาจักร มีการสร้างเพื่อเป็นศูนย์กลางของพิธีกรรมและความเชื่อเกี่ยวกับบรรพบุรุษ รวมทั้งใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาและชุมชนรอบๆ

 

• ปราสาทตาเมือนธม

มีจารึกที่บันทึกในสมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 (พ.ศ. 1563) ซึ่งแสดงถึงกิจกรรมการแต่งตั้งข้าราชการและการบริหารภายในอาณาจักร ซึ่งสะท้อนถึงความมั่นคงและความเป็นระเบียบเรียบร้อยของแผ่นดินขอมในยุคนั้น

• ปราสาทหินพิมาย

ตั้งอยู่ในอำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา แต่มีความใกล้เคียงและเชื่อมโยงทางภูมิศาสตร์กับบริเวณศรีสะเกษซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่อาณาจักรขอมในอดีต ปราสาทนี้สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 ราวพุทธศตวรรษที่ 16 เพื่อเป็นเทวสถานของศาสนาพราหมณ์ในช่วงแรกและพัฒนาไปสู่พุทธศาสนานิกายมหายานในเวลาต่อมา 

 

ตัวปราสาทมีสถาปัตยกรรมแสดงความเชื่อในจักรวาลแบบขอม โดยมีปราสาทประธานเป็นจุดศูนย์กลางที่เปรียบเสมือนภูเขาพระสุเมรุ ล้อมรอบด้วยกำแพงแก้วและสระน้ำศักดิ์สิทธิ์ องค์ประกอบเหล่านี้แสดงให้เห็นถึงความเชื่อร่วมกันในอาณาจักร ขณะที่ศิลปะและการแกะสลักทับหลัง ถ่ายทอดเรื่องราวทางศาสนาเช่นรามเกียรติ์และภาพเทวดา

 

ทั้งนี้ พื้นที่ในจังหวัดศรีสะเกษ เช่น ปราสาทตาเมือนธม ยังเป็นหลักฐานแสดงว่าในอดีตบริเวณนี้เป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมขอมที่เชื่อมโยงกับปราสาทอื่นๆ ในพื้นที่ใกล้เคียง ถือเป็นกลุ่มวัฒนธรรมก้อนเดียวกัน ก่อนที่พรมแดนของประเทศในยุคปัจจุบันจะถูกกำหนดขึ้นภายหลัง จึงเป็นการแสดงให้เห็นว่าอาณาจักรขอมโบราณขยายตัวและมีอิทธิพลข้ามเขตแดนสมัยใหม่ระหว่างไทยและกัมพูชาอย่างชัดเจน

 

สรุปได้ว่า วัฒนธรรมร่วมในประวัติศาสตร์และโบราณคดีของราชวงศ์สุริยวรมันและการสร้างปราสาทพระวิหาร ปราสาทตาเมือน และปราสาทหินพิมาย สะท้อนให้เห็นถึงอาณาจักรขอมโบราณที่เคยมีศูนย์กลางและพื้นที่ขยายตัวอยู่บริเวณจังหวัดศรีสะเกษ รวมทั้งบริเวณราบลุ่มในภาคอีสานใต้ของไทย โดยวัฒนธรรมและศาสนสถานที่สร้างขึ้นยังคงแสดงถึงความเป็นเอกภาพทางวัฒนธรรมก่อนจะมีการแบ่งเขตแดนประเทศในยุคหลังอย่างชัดเจน