เกียรติแห่งชีวิตและความตาย ทำไมร่างทหารจึงต้องได้รับการดูแล

ทำไมร่างทหารจึงต้องได้รับการดูแล ในทุกสมรภูมิรบ สงครามคือบทเรียนแห่งความสูญเสีย ความรุนแรง และความเจ็บปวดที่ไม่อาจลบเลือน แต่แม้ในสถานการณ์ที่ชีวิตแขวนอยู่บนเส้นด้าย ภารกิจอันสำคัญยิ่งที่ยังคงต้องดำเนินไปคือ "การเก็บกู้ร่างทหารผู้เสียชีวิต"
 

ภารกิจนี้ไม่ได้เป็นเพียงแค่การปฏิบัติตามกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ (IHL) ซึ่งเป็นกฎเกณฑ์ที่ใช้ควบคุมความขัดแย้งทางอาวุธเพื่อลดความโหดร้ายและปกป้องผู้ที่ไม่ใช่คู่ขัดแย้งเท่านั้น หากแต่ยังเป็นการแสดงออกถึงความเคารพต่อศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์อย่างสูงสุด เป็นการเยียวยาความโศกเศร้าของครอบครัวที่ต้องสูญเสีย และเป็นเครื่องยืนยันถึงความหวังในความเมตตาที่ยังคงมีอยู่ท่ามกลางความโหดร้ายของสงคราม

 

การดูแลร่างผู้เสียชีวิตด้วยความเคารพ จึงเป็นหลักการที่สำคัญยิ่งในการธำรงไว้ซึ่งความเป็นมนุษย์ในสถานการณ์ที่เลวร้ายที่สุด

 

ทำไมต้องเก็บศพทหาร

• การเก็บศพแสดงถึงการให้เกียรติความกล้าหาญและการเสียสละของทหารที่เสียชีวิต ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของหลักมนุษยธรรมและกฎหมายระหว่างประเทศ
• ช่วยส่งคืนศพให้ญาติได้จัดพิธีศพและปิดฉากความสูญเสียอย่างสมบูรณ์ การขาดข้อมูลเกี่ยวกับชะตากรรมของญาติที่หายไป จะนำไปสู่ความทุกข์ทรมานที่ยาวนานและต่อเนื่อง
• การระบุตัวตนช่วยเก็บข้อมูลประวัติศาสตร์และดูแลครอบครัวในระยะยาว เช่น การให้เงินชดเชยหรือสวัสดิการ
• ศพอาจเป็นหลักฐานสำคัญ ในการตรวจสอบการเสียชีวิตที่อาจเกี่ยวข้องกับอาชญากรรมสงคราม และนำไปสู่การกำหนดความรับผิดชอบ
• การจัดการศพอย่างเหมาะสมช่วยลดความรู้สึกผิดหรือบาดแผลทางจิตใจของทหารที่รอดชีวิต ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ (PTSD)

 

ผลเสียของการไม่เก็บศพทหาร

• การทิ้งศพถือเป็นการละเมิดและขัดต่อ IHL หลักจริยธรรมสากลที่ให้ความสำคัญกับศักดิ์ศรีของมนุษย์
• ครอบครัวทุกข์ใจยาวนาน เผชิญกับความหวังที่เลื่อนลอยและความโศกเศร้าที่ยืดเยื้อ หากไม่รู้ชะตากรรมของศพ 
• การเห็นศพเพื่อนทหารด้วยกันถูกทิ้งไว้ อาจทำให้ทหารที่รอดชีวิตมีบาดแผลทางจิตใจ เช่น PTSD หรือปัญหาการปรับตัวในสังคม
• สูญเสียข้อมูลสำคัญที่เกี่ยวกับผู้เสียชีวิต ทำให้ยากต่อการบันทึกประวัติศาสตร์หรือช่วยเหลือครอบครัว
• ความเสี่ยงต่อศพที่อาจถูกทำลาย นำใช้ในทางที่ไม่เหมาะสม หรือเสียโฉม ซึ่งเป็นการละเมิดศักดิ์ศรีอย่างร้ายแรง

 

คณะกรรมการกาชาดระหว่างประเทศ (ICRC) เป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนการเก็บกู้ศพทหาร โดยจะให้คำแนะนำ ฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ และพัฒนาวิธีการทางนิติเวชศาสตร์เพื่อระบุตัวตนและจัดการศพอย่างมีมนุษยธรรม ICRC ยังช่วยบันทึกข้อมูลผู้เสียชีวิตและประสานงานระหว่างคู่ขัดแย้งเพื่อส่งคืนศพให้ครอบครัว การทำงานของ ICRC ช่วยให้กระบวนการนี้เป็นไปอย่างมีระบบและเคารพต่อศักดิ์ศรีของผู้เสียชีวิต

 

การปฏิบัติตามกฎหมายมนุษยธรรมและการหยุดยิงเพื่อเก็บศพเป็นสัญลักษณ์ของความเป็นมนุษย์ที่ยังคงอยู่ แม้ในช่วงเวลาที่มืดมิดที่สุดของสงคราม เป็นก้าวสำคัญสู่การสร้างสันติภาพและความยุติธรรมในอนาคต

 

รู้หรือไม่ : ในกองทัพไทย หมวดการศพภายใต้ "กองพลาธิการ" ของทุกกองพลทหารราบ มีหน้าที่สำคัญในการเก็บกู้และจัดการศพทหารด้วยความเคารพ เพื่อรักษาศักดิ์ศรีและเกียรติยศสุดท้ายของผู้เสียสละในสมรภูมิ

 

ที่มาข้อมูล : Ethics of Transferring Remains in Military Context, Humanity after Life : Respecting and Protecting the Dead, NIH, ThaiArmedForce