21 ธ.ค. นี้ "วันเหมายัน" ช่วงเวลากลางคืนยาวนานที่สุดในรอบปี

สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) ได้โพสต์ข้อความผ่านทางเพจเฟซบุ๊ก NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ ระบุว่า วันที่ 21 ธันวาคม 2568 เป็น "วันเหมายัน" ช่วงเวลากลางคืนยาวนานที่สุดในรอบปี ประมาณ 12 ชั่วโมง 41 นาที ด้านฝั่งประเทศทางซีกโลกเหนือนับเป็นวันเข้าสู่ฤดูหนาว และประเทศทางซีกโลกใต้เข้าสู่ฤดูร้อน

ปีนี้ประเทศไทยจะมีวันที่ช่วงเวลากลางคืนยาวนานที่สุดในรอบปี ตรงกับวันที่ 21 ธันวาคม 2568 วันดังกล่าวเรียกว่า “วันเหมายัน” (อ่านว่า เห-มา-ยัน) (Winter Solstice) ดวงอาทิตย์จะขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงไปทางใต้มากที่สุด และตกลับขอบฟ้าทางทิศตะวันตกเฉียงไปทางใต้มากที่สุด 

ในแต่ละวัน ดวงอาทิตย์จะปรากฏอยู่ตำแหน่งที่ต่างกัน เปลี่ยนตำแหน่งไปประมาณวันละ 1 องศา ตั้งแต่เดือนกันยายนเป็นต้นมา ดวงอาทิตย์ค่อย ๆ เคลื่อนที่จากจุดตั้งฉากกับเส้นศูนย์สูตรของโลกลงมาทางใต้ สังเกตได้จากท้องฟ้าในช่วงนี้จะมืดเร็วขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อดวงอาทิตย์เคลื่อนมา ณ ตำแหน่งเฉียงไปทางทิศใต้มากที่สุดในวันเหมายันของแต่ละปี วันดังกล่าวจึงมีช่วงเวลากลางคืนยาวนานที่สุด และช่วงเวลากลางวันสั้นที่สุด ดวงอาทิตย์จะขึ้นเวลาประมาณ 06:36 น. และจะตกลับขอบฟ้า เวลาประมาณ 17:55 น. (เวลา ณ กรุงเทพฯ) รวมระยะเวลากลางวันเพียง 11 ชั่วโมง 19 นาที เท่านั้น นอกจากนี้ วันเหมายันยังนับเป็นวันเปลี่ยนฤดูกาล โดยประเทศทางซีกโลกเหนือนับเป็นวันเข้าสู่ฤดูหนาว และประเทศทางซีกโลกใต้เข้าสู่ฤดูร้อน

"ฤดูกาล" บนโลกนั้น เกิดจากแกนโลกเอียงทำมุม 23.5 องศา กับแนวตั้งฉากกับระนาบโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์ ทำให้พื้นที่ต่าง ๆ ทั่วโลกได้รับความเข้มของแสงอาทิตย์ (มุมตกกระทบ) และปริมาณพลังงานความร้อนที่พื้นที่ต่าง ๆ ทั่วโลกได้รับไม่เท่ากัน ส่งผลให้มีอุณหภูมิต่างกัน รวมถึงระยะเวลากลางวัน และกลางคืนก็ต่างกันด้วย เหตุนี้ทำให้เกิดฤดูกาลขึ้นบนโลกนั่นเอง สังเกตได้ว่าในฤดูร้อนดวงอาทิตย์จะขึ้นเร็วและตกช้า เวลากลางวันจะยาวกว่ากลางคืน แตกต่างกับฤดูหนาวที่ดวงอาทิตย์จะขึ้นช้าและตกเร็ว เวลากลางคืนจะยาวนานกว่ากลางวัน

ในระยะเวลา 1 ปีที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ จะเกิดปรากฏการณ์สำคัญที่เกี่ยวข้องกับการขึ้น - ตก ของดวงอาทิตย์ทั้งหมด 4 ครั้ง ได้แก่ #วันวสันตวิษุวัต (Vernal Equinox) และ #วันศารทวิษุวัต (Autumnal Equinox) วันที่มีช่วงเวลากลางวันและกลางคืนยาวนานเท่ากัน #วันครีษมายัน (Summer Solstice) วันที่ช่วงเวลากลางวันยาวนานที่สุด และ #วันเหมายัน (Winter Solstice) วันที่ช่วงเวลากลางคืนยาวนานที่สุด