เมล็ดพันธุ์ทุกเมล็ด เป็นของพระเจ้าอยู่หัว ทำให้ดีที่สุด...โครงการศูนย์พัฒนาพันธุ์ฯ ในสมเด็จพระเทพฯ สะสมเมล็ดพันธุ์พระราชทาน เพื่อชาวเกษตกร

วันจันทร์ที่ 4 กันยายน 2560 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรความก้าวหน้าการดำเนินงาน ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ จังหวัดสระบุรี ตำบลเขาดินพัฒนา อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี

 

 

 

 

โครงการศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ คือโครงการในพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อเป็นที่ระลึกในวาระครบรอบ 100 ปี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ ด้วยทรงเป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาและส่งเสริมด้านการเกษตรของประเทศไทย ทรงวางรากฐานเกษตรกรรมแบบดั้งเดิมพัฒนาสู่เกษตรกรรมแบบยั่งยืน และทรงให้ความสำคัญกับเรื่องของเมล็ดพันธุ์ มักจะรับสั่งกับผู้ปฏิบัติงานอยู่เสมอว่า “พันธุ์พืชทุกพันธุ์ เมล็ดพันธุ์ทุกเมล็ด เป็นของพระเจ้าอยู่หัว ทำให้ดีที่สุด”

 

 

 

โดยโครงการแห่งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์ผักสะสมสำรองไว้ เพื่อเป็นเมล็ดพันธุ์พระราชทานแก่ราษฎรทั่วไป และราษฎรในพื้นที่ประสบภัยพิบัติ นับเป็นการเตรียมพร้อมรับสถานการณ์ที่ไม่อาจคาดการณ์ได้ล่วงหน้า โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณเสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดศูนย์ฯ เมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 2552ที่จังหวัดเชียงรายเป็นศูนย์แรก  และจัดตั้งศูนย์แห่งที่ 2 ณ จังหวัดสระบุรีมูลนิธิชัยพัฒนาได้จัดตั้งศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ แห่งที่ 2 ขึ้นที่จังหวัดสระบุรี เพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวและพืชไร่ เช่นถั่วเขียว สะสมไว้เป็นเมล็ดพันธุ์พระราชทาน อีกแห่งหนึ่ง

 

กิจกรรมหลักของศูนย์ฯ ประกอบด้วย

 

1.การผลิตเมล็ดพันธุ์ผักพระราชทาน เป็นการผลิตเมล็ดพันธุ์ผักที่ดีเพื่อเก็บรักษาไว้เป็นเมล็ดพันธุ์พระราชทาน แก่ราษฎรที่ประสบภัยพิบัติ รวมถึงการดำเนินงานปรับปรุงและพัฒนาพันธุ์พืช ให้เกษตรกรได้มีพืชสายพันธุ์ที่ดี ทนทานต่อโรคและแมลง และได้ผลผลิตที่ดี

2.โครงการ “บ้านนี้มีรัก ปลูกผักกินเอง” เป็นโครงการที่ศูนย์พัฒนา พันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริดำเนินการขยายผลการปลูกพืชผักพื้นบ้านออกสู่ ราษฎร มีวัตถุประสงค์ที่จะให้ราษฎรปลูกพืชผักสวนครัวในบริเวณบ้าน เพื่อให้มีผักที่ปลอดภัยจากสารพิษบริโภค หากเหลือสามารถจำหน่ายเป็นรายได้เสริม

3.โครงการ “ซอยนี้มีรัก ปลูกผักแบ่งปัน” เกิดจากการที่ราษฎรในหมู่ที่ 2 ตำบลโป่งงาม ได้เข้าร่วมโครงการ ‘บ้านนี้มีรัก ปลูกผักกินเอง’ และต่อมาได้ขอทำโครงการขยาย โดยตั้งชื่อว่า ‘ซอยนี้มีรัก ปลูกผักแบ่งปัน’ ขึ้น มีวัตถุประสงค์ที่จะปลูกไม้ยืนต้นที่บริโภคได้ตามริมถนนในหมู่บ้าน เพื่อให้คนทั้งในหมู่บ้านและคนทั่วไปสามารถเก็บใบและผลไปประกอบอาหารรับ ประทานได้

4.โครงการผลิตเมล็ดพันธุ์พระราชทาน ‘เพื่อนช่วยเพื่อน’ เป็นโครงการที่ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ ตั้งขึ้นเพื่อให้ชาวบ้านเข้าร่วมผลิตเมล็ดพันธุ์ผักพื้นบ้าน สะสมไว้เพื่อเป็นเมล็ดพันธุ์พระราชทานแก่ราษฎรที่ประสบภัยพิบัติและโครงการ ช่วยเหลือฟื้นฟูผู้ประสบภัยพิบัติในพื้นที่ต่างๆ

5.โครงการปลูกผักปลอดภัยภายใต้มาตรฐาน GAP GAP มาจาก Good Agricultural Practice แปลว่าการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริได้จัดโครงการสนับสนุนให้ราษฎรปลูกผัก ให้เข้ามาตรฐาน GAP เป็นการสนับสนุนให้ราษฎรปฏิบัติตามข้อกำหนดในการปลูกพืชให้ได้ผลผลิตที่ ปลอดภัย ปลอดศัตรูพืช และมีคุณภาพที่ดี

6.โครงการรวมกันสู้ อยู่อย่างพร้อม สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มูลนิธิชัยพัฒนาจัดทำโครงการนี้ขึ้น เพื่อ ให้ชุมชนที่เคยประสบอุทกภัยมีความพร้อมและความเข้มแข็งในการตั้งรับภัย ธรรมชาติที่อาจเกิดขึ้นอีกในอนาคต ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริจึงได้จัดทำโครงการนำร่อง ที่ตำบลพุคา อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี เนื่องจากชุมชนนี้ประสบอุทกภัย น้ำท่วมขังเป็นเวลา 1-3 เดือนทุกปี เป็นระยะเวลา 4 ปีติดต่อกัน ซึ่งชุมชนมีความต้องการที่จะดูแลตนเองและพึ่งตนเองได้ในยามวิกฤติ

7.ร้านจันกะผัก เป็นร้านที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริตั้งขึ้น เพื่อจำหน่ายพืชผักที่เหลือจากการทดสอบและพัฒนาพันธุ์ รวมถึงขายอาหารซึ่งใช้พืชผักที่ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชฯ ผลิตเอง ขายกาแฟและของที่ระลึก ขณะเดียวกันยังมีแผนงานในการส่งเสริมด้านการตลาดแก่ผลิตภัณฑ์พื้นบ้านของ ชุมชนท้องถิ่น โดยจะนำผลิตภัณฑ์ที่ได้รับการพัฒนามาจำหน่ายภายในร้าน

ปัจจุบัน ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ นอกเหนือจากที่จังหวัดเชียงรายและจังหวัดสระบุรี ได้มีการจัดตั้งที่สุรินทร์  รวมถึงได้ขยายสู่การผลิตและพัฒนาเมล็ดพันธุ์ข้าว เพื่อแจกจ่ายแก่ชาวนา และเพื่อเป็นการคงไว้ซึ่งคุณภาพของข้าวไทยด้วย

 

 

ที่มา มูลนิธิชัยพัฒนา