นอนอยู่ดีๆ ทำไมขยับไม่ได้ ไขปริศนา "ผีอำ" อาการที่วิทยาศาสตร์อธิบายได้

อาการ "ผีอำ" หรือที่ทางการแพทย์เรียกว่า ภาวะอัมพาตขณะหลับ (Sleep Paralysis) เป็นประสบการณ์ที่น่าหวาดกลัวสำหรับหลายคน เพราะรู้สึกตัวตื่น แต่ร่างกายกลับขยับไม่ได้ พูดไม่ออก หรือแม้กระทั่งรู้สึกเหมือนมีใครมานั่งทับหรือเห็นภาพหลอน แต่ความจริงแล้วภาวะนี้คือความผิดปกติทางสรีรวิทยาที่ร่างกายกำลังประมวลผลการนอนหลับ

ความจริงของภาวะอัมพาตขณะหลับ

 

ภาวะ "ผีอำ" เกิดขึ้นในช่วงที่ร่างกายกำลังเข้าสู่ช่วงกึ่งหลับกึ่งตื่น หรือในช่วงที่กำลังจะตื่นจาก การนอนหลับแบบ REM (Rapid Eye Movement) ซึ่งเป็นช่วงที่สมองกำลังฝันและร่างกายจะเกิดภาวะอัมพาตชั่วคราวตามธรรมชาติเพื่อป้องกันไม่ให้เราขยับตัวตามความฝัน

 

แต่เมื่อสมองตื่นตัวก่อนที่ภาวะอัมพาตของร่างกายจะคลายตัว ทำให้คุณรู้สึกตัวเต็มที่ แต่ยังอยู่ในสภาวะที่ร่างกายขยับไม่ได้ อาการนี้มักกินเวลาไม่กี่วินาทีถึงสองสามนาที และไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย

 

 

อาการที่พบบ่อย

• ไม่สามารถขยับร่างกายหรือพูดได้
• รู้สึกแน่นหน้าอก คล้ายมีแรงกดทับ
• เกิดภาพหลอน หรือได้ยินเสียงผิดปกติ (อาจรู้สึกเหมือนมีใครอยู่ในห้อง)
• รู้สึกหวาดกลัวหรือตื่นตระหนกอย่างรุนแรง

 

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง

อาการนี้มักถูกกระตุ้นจากภาวะที่สมองทำงานไม่สัมพันธ์กับร่างกาย ซึ่งมีสาเหตุหลักๆ ดังนี้

1. นอนหลับไม่เพียงพอ หรือมีคุณภาพการนอนหลับที่ไม่ดี

2. ตารางการนอนหลับที่ไม่สม่ำเสมอ เช่น การทำงานเป็นกะ หรือการเดินทางข้ามเขตเวลา

3. ภาวะความเครียด หรือความวิตกกังวลสูง

4. การนอนใน ท่าหงาย (บางคนพบว่าสัมพันธ์กับการเกิดอาการมากขึ้น)

 

วิธีรับมือและป้องกัน

• จัดตารางนอนให้สม่ำเสมอ: เข้านอนและตื่นนอนในเวลาใกล้เคียงกันทุกวัน เพื่อให้ร่างกายปรับสมดุล
• จัดการความเครียด: ฝึกโยคะ นั่งสมาธิ หรือทำกิจกรรมที่ช่วยผ่อนคลายก่อนนอน
• ปรับสภาพแวดล้อมการนอน: ห้องนอนควรเงียบ มืด และมีอุณหภูมิที่เหมาะสม
• เมื่อเกิดอาการ: หากรู้ตัวว่า "ผีอำ" อย่าตกใจหรือพยายามดิ้นรน ให้ตั้งสติและ พยายามขยับกล้ามเนื้อมัดเล็กๆ เช่น นิ้วมือ หรือนิ้วเท้า เพราะการทำเช่นนี้จะช่วยให้สมองรับรู้และสั่งการให้ร่างกายฟื้นตัวได้เร็วขึ้น

 

อาการ "ผีอำ" เป็นเพียงภาวะชั่วคราวที่เกิดจากกลไกทางสรีรวิทยา ไม่ใช่เรื่องเหนือธรรมชาติ การทำความเข้าใจและดูแลสุขอนามัยการนอนหลับให้ดี จึงเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันครับ