เปิดสาเหตุ 5ข้อ ที่ "ผู้หญิงอายุน้อย" เป็นมะเร็งปอดมากขึ้น

"หมอเจด" นพ.เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลมหาราช นครราชสีมา ได้ออกมาโพสต์ข้อความระบุว่า 

ทำไมผู้หญิงอายุน้อยเดี๋ยวนี้เป็นมะเร็งปอดมากขึ้น? มาดู 5 ข้อนี้!

หลายคนยังเข้าใจว่า “มะเร็งปอด = คนแก่ + คนสูบบุหรี่” แต่ความจริงตอนนี้เริ่มไม่ใช่แบบนั้นแล้วครับ หมอเจอผู้ป่วย อายุ 20–30 ปลาย ที่ไม่เคยแตะบุหรี่ แต่กลับตรวจเจอมะเร็งปอด “ระยะลุกลาม” มากขึ้นทุกปี สาเหตุไม่ได้มีแค่ควันบุหรี่ครับ แต่คือ ควัน–มลพิษ–ฮอร์โมน–สภาพแวดล้อมยุคใหม่ ที่ทำร้ายปอดแบบค่อยเป็นค่อยไปจนเซลล์ปอดเริ่มกลายพันธุ์ก่อนวัยอันควร นี่คือ 5 ปัจจัยที่ทำให้มะเร็งปอดโตเร็วในผู้หญิงอายุน้อยแบบที่หลายคนไม่รู้มาก่อนครับ

 

1) ปอดผู้หญิงเอเชีย “เปราะกว่า” และไวต่อยีนกลายพันธุ์มากกว่าที่เราคิด

ความจริงที่หลายคนยังไม่รู้คือ ผู้หญิงเอเชียที่ไม่เคยแตะบุหรี่เลย ก็ยังมีโอกาสเป็นมะเร็งปอดได้ครับ ข้อมูลจาก FANSS ชี้ว่า ผู้หญิงเอเชีย 100 คน ถ้าไม่สูบเลย จะพบมะเร็งปอดประมาณ 1 คน ซึ่งผู้หญิงมีร่างกายตอบสนองต่อมลพิษ ไอควัน และการอักเสบได้ไวกว่าเพศชาย ทำให้เซลล์ปอดเสี่ยงต่อการกลายพันธุ์แม้ได้รับมลพิษปริมาณเท่ากันครับ

2) ตัวร้ายจริง ๆ ไม่ใช่บุหรี่ แต่คือ “ควันในชีวิตประจำวัน” ที่เราหายใจทุกวัน

ผู้หญิงที่เป็นมะเร็งปอดกว่า 90% ไม่ได้สูบบุหรี่แม้แต่มวนเดียว แต่เกือบทุกคนมีอย่างหนึ่งเหมือนกันครับ คือพวกเขาอยู่ในควันที่คนอื่นสร้างขึ้นแทบทุกวัน ไม่ว่าจะเป็นควันบุหรี่มือสอง, ควันผัด–ทอดในห้องครัวแบบปิด, PM2.5 ที่ลอยอยู่ในอากาศทั้งวัน หรือมาจากควันน้ำมันไหม้ ๆ เวลาเข้าครัวบ้านที่ไม่มีฮูดครับ

3) มะเร็งปอดในผู้หญิงมาแบบเงียบ รู้ตัวอีกทีโรคก็นำหน้าไปไกลแล้ว

ผู้หญิงจำนวนมากไอเรื้อรังเป็นเดือน ๆ แต่คิดว่าเป็นภูมิแพ้ เหนื่อยง่ายก็คิดว่า “พักผ่อนไม่พอ” น้ำหนักลดก็คิดว่า “ช่วงนี้กินน้อยเอง” อาการเบา ๆ เหล่านี้ถูกมองข้ามทั้งที่มันคือสัญญาณว่าปอดกำลังมีความผิดปกติสะสมครับ และเพราะโรคนี้มาแบบไม่ส่งสัญญาณแรง ๆ ตั้งแต่แรก

เจออีกที มักเป็นระยะที่ก้อนโตพอจะทำให้หายใจลำบากหรือเจ็บหน้าอกแล้วครับ

4) CT ปอดแบบไม่ฉีดสี เครื่องมือที่จับโรคได้ตั้งแต่ยังไม่แสดงอาการ

งานวิจัย FANSS พบว่า ผู้หญิงที่ตรวจคัดกรองด้วย CT ปอดแบบไม่ฉีดสี มากกว่า 90% ถูกพบใน “ระยะต้น” ซึ่งรักษาหายได้ง่ายและโอกาสกลับมาใช้ชีวิตปกติสูงมากครับ ซึ่งข้อดีของ CT ปอดแบบไม่ฉีดสีคือ ใช้เวลาแค่ไม่กี่นาที ไม่เจ็บ ไม่ต้องฉีดสีด้วยครับ

คนที่ควรตรวจมากที่สุดคือ

• ผู้หญิงที่อยู่กับคนสูบบุหรี่

• ผู้ที่มีคนในครอบครัวเคยเป็นมะเร็งปอด

• คนที่อาศัยในเมืองฝุ่นเยอะ

• ผู้หญิงอายุ 40 ปีขึ้นไป

5) ประเมินแบบฝรั่งอาจไม่เหมาะกับผู้หญิงไทย

การประเมินความเสี่ยงที่อเมริกาใช้ เช่น Lung-RADS อาจมองผู้หญิงเอเชียว่า “ความเสี่ยงต่ำกว่า” ทั้งที่จริง ๆ แล้วไม่ใช่ โครงสร้างปอดของผู้หญิงเอเชียตอบสนองต่อมลพิษและการอักเสบได้ต่างจากคนยุโรป มีโอกาสที่เราอาจกำลังใช้เกณฑ์ประเมินที่ “ประเมินความเสี่ยงต่ำไป” สำหรับผู้หญิงไทยจำนวนมาก นี่คือเหตุผลที่แพทย์หลายคนเริ่มแนะนำให้ผู้หญิงเอเชียตรวจคัดกรองเร็วกว่าผู้ชาย แม้จะไม่สูบบุหรี่เลยก็ตามครับ

ผู้หญิงยุคนี้เสี่ยงมะเร็งปอดมากกว่าที่คิดครับ ถ้าไม่สูบบุหรี่เลยก็ตาม เพราะควัน–มลพิษ–การอักเสบสะสมมันเกิดขึ้นทุกวันแบบไม่ทันรู้ตัว ปอดของผู้หญิงเอเชียก็ไวต่อความเสียหายมากกว่าผู้ชาย การป้องกันที่ดีที่สุดคือ ลดควันรอบตัว ลดการอักเสบภายใน และตรวจคัดกรองให้เจอแต่เนิ่น ๆ สุขภาพปอดดี ไม่ใช่เรื่องของคนสูบเท่านั้น แต่คือเกราะชีวิตที่ผู้หญิงทุกคนต้องมี ยิ่งเริ่มดูแลเร็วเท่าไหร่ ยิ่งลดความเสี่ยงชีวิตได้มากเท่านั้นครับ